رێزگرتن و یادکردنەوە لە بەرهەم و کارە هونەرییەکانی شوکروڵای بابان

بە مەبەستی رێزگرتن و یادکردنەوە لە بەرهەم و کارە هونەرییەکانی نووسەر و شاعیر و هونەرمەندی کورد شوکروڵای بابان ، کۆمەڵێک ئەدیب و هونەرمەند و رۆشنبیر لە وڵاتی نۆروێژ بە هاوکاری کۆمەڵەی کوڵتوری کوردی رۆمەریکە سیمینارێکیان لە ناوندی پێشوا لە لیلەسترۆم لە وڵاتی نۆروێژ پێکهێنا.

دوای دەقیقەیەک بێ دەنگی  بۆ رێزڵێنان لە گیانی ئەو  مرۆڤانەی کە لە پێناو ئازادی و سەربەستی و بۆ بەیهێنانی کۆمەڵگایەکی یەکسان تێکۆشان، سیمینارەکە دەستی پێکرد.

 سەرەتا بەرپرسی کۆمەڵەی کوڵتوری رۆمەریکە کاک ئەبوبکری قەدی کورد وێرای بەخێرهاتنی میوانان و بەشداربووانی رێ و رەسمی رێزڵێنان لە خەبات و تێکۆشانی خوالێخۆشبوو شوکروڵای بابان  ، باسیشی لە گرینگی سازدانی ئەو رێ و رەسمانەی کردەوە، تاکو جیلی نوێ رابردووی ئەو مرۆڤە مەزنانە بیر نەکەن و رێگەیان درێژەی پێبدەن.

دوایی جێگری بەرپرسی کۆمەڵەی کوردی رۆمەریکە ئالان عومەرزادە کورتەیەک لە ژیان و خەباتی شوکروڵای بابانی باس کرد. بەرێزیان ئاماژەی بەوەدا کە شوکرولای بابان بە هەوڵ و تێکۆشانی توانیبووی سێ بەکالۆریۆس لە بوارە جیاجیاکان وەک ئەدەبیاتی فارسی، جوگرافیا و ئیلاهیات لە زانکۆی تاران وەرگرێت.لە هەرکام لەو بورانەشدا توانیبوی بەرهەمی بە پێز پێشکەش بە کۆمەڵگای کوردی بکات، وەک: جوگرافیای کوردستان، فەرهەنگی زمانەوانیی 1000 لاپەرەیی فارسی – کوردی، گوڵزاری کوردستان، سەلاحەددینی ئەیوبی پاڵەوانی کورد و هەروەها کۆمەڵێک نامیلکە و بابەتی بەنرخی دیکە. جێگری بەرپرسی کۆمەڵەی رۆمەریکە لە وتارەکەیدا ئاماژەی  بە کاریگەری دەنگی ماموستا شوکروڵای بابان کرد لە سەر گەشە سەندنی فەرهەنگ و هونەر و ئەدەبیاتی کوردی، بە جۆرێک کە  زۆر کەس لە رێگەی دەنگی ئەوەوە دەستیان دایە پێنووس  و هەروها لە رێگەی ئەوەوە و رادیۆوە توانیان بەهرەکانیان گەشە پێبدەن. هەروەها بەرێزیان ئاماژەی بەوەدا کە لە تەمەنی خزمەتی هونەری ماموستا بابان لە رادیۆی کوردی کرماشان توانی ٤٠٠ بەرنامە لە کاروانی هەڵبەست وگۆرانی  بە دەنگی خۆی بە زمانی شیرینی کوردی تۆمار بکات کە لە جۆری خۆیدا بێ وێنەن.

دوایی شاعیری بەناوبانگی نۆروێژی ئەرلینگ شیتتلسێن چەند شێعرێکی بە زمانی نۆروێژی پێشکەشی هەوادارانی شێعر و ئەدەب کرد. پاشان ماموستا بەهروز سەلاواتی شاعیر و هاورێی ماموستای شوکروڵای بابان وتەیەکی بەو بۆنەوە  پێشکەش کرد ، بەرێزیان وێرای ئاماژەکردنی بە گرینگی تێکۆشان و خەباتی فەرهەنگی ماموستا بابان ، باسی ئەوەشیکر کە بابان رۆلێکی بەرچاوی هەبوو لە هێنانە کایەیی زمانێکی پاراو و ستانداردی کوردی لە رێگەی میدیاوە.

پاشان شاعیر سامان خانقینی  سەرەرای پێشکەشکردنی چەند شێعرێک بە زاراوەی کەڵهوری ، کورتە باسێکیشی سەبارەت بە کاریگەری دەنگی ماموستا شوکروڵای بابان کرد لە سەر خۆدی خۆی و ئاماژەی بەوەشدا کە ماموستا شوکروڵای بابان  رێگەی بۆ ئەو و دەیان ئەدیب و شاعیر و هونەرمەندی کوردی  کردەوە و بوارێکی بۆ رەخساندن تاکو گەشە بە بەهرەکانیان بدەن.

هەر لە درێژەی سیمینارەکەدا هەریەک لە شاعیر و رۆژنامەنووس و نووسەران ١. هاشم رۆستەمی ٢. کوێستان عومەرزادە ٣. کامران شافیعی ٤. بەرزان شاسوار بە پێشکەشکردنی بەرهەمەکانیان یاد و بیرەوەری ماموستا شوکرولای بابانیان بەرز راگرت.

هەروەها هونەرمەند هێدی قادری بە مەقامێک بەشداری ئەو رێ رەسمەی کرد.

جێی باسە  کە ماموستا شوکروڵای بابان ٨ منداڵی  دوای خۆی بە جێهێشت، ٦ کور و دوو کچ. فواد بابان بێژەری کاناڵ یەکی ئێران و بابەک بابان بێژەری هەواڵە وەرزشییەکان و بەختیار بابان کاپیتانی پێشووی تیمی میللی بەستکیتباڵ ئێران لە کورەکانی خوالێخۆشبوون.

کورتەیەک لە ژیان و خەباتی شوکروڵای بابان

شوکروڵای بابان کەم و زۆر ناوێکی دیار و ناسراوە بۆ هەموومان، بە تایبەتی بۆ ئەو کەسانەی کە بە جیهانی ئەدەبیات و کلتووری کوردیدا گوزەریانکردبێت دەزانن کە لەو جیهانەدا شوکروڵای بابان قەڵافەتی بەرزە و جێ پەنجەی دیارو بەرچاوە. شوکروڵای بابان لە ساڵی 1923 لە شاری سنە لە دایک بووە، قۆناخەکانی خوێندنی تا ئاستی دیپلۆم لەو شارە تەواو کردووە، پاشان بۆ درێژەدان بە خوێندن لە تاران گیرساوەتەوە و لە بەشی ئیلاهیاتی زانکۆی تاران بەکالۆریۆسی بەدەست هێناوە. جیا لە بەکالۆریۆس لەو بوارەدا ، ماموستا بابان بە هەوڵ و کۆششی بەفرەوانی توانیویەتی لە بورەکانی ئەدەبیاتی فارسی و جۆگرافیاش بەکالۆریۆس بەدەست بێنێت. بۆ یەکەم جار لە ساڵی 1958 لە رادیۆ تاران دەستی بە بێژەری کردووە. لە ساڵی 1959 تا 1963 لەگەڵ کۆمەڵێک نووسەری دیکەدا رۆژنامەی کوردستانیان لە تاران بڵاو کردۆتەوە. بە کردنەوەی رادیۆی کوردی کرماشان رادیۆی تاران داخرا و هەموو بێژەر و کارمەندەکانی گوارزانەوە بۆ رادیۆی کوردی کرماشان کە شوکرولای بابانیش یەک لەو کەسانە بوو هاتە رادیۆی کرماشان. دوای ئەوەی رادیۆ و تەلەفزیۆن تێکەل کران شوکروڵای بابان بۆ ماوەیەک بەرێوەبەری رادیۆی کوردی هەرسێ پارێزگای سنە، کرماشان و ورمێ بووە. شوکروڵای بابان لەگەڵ ئەوەدا کە بە شێوەیەکی سروشتی خاوەنی دەنگێکی خۆرسکی زۆر تایبەت بوو بۆ خوێندنەوەی شێعر و چیرۆک و غەزەلی کوردی، لە هەمان کاتدا خاوەنی خولیایەکی هەمیشەیی بوو بۆ خزمەت کردن بە گەلەکەی لە بواری فەرهەنگ و ئەدەبدا، جیا لەو بوارەانە لە جوگرافیا و مێژووی کورددا کاری کردووە و هەر لەو پێناوەشدا خاوەنی چەند بەرهەمی بەنرخ بووە وەک: جوگرافیای کوردستان، فەرهەنگی زمانەوانیی 1000 لاپەرەیی فارسی – کوردی، گوڵزاری کوردستان، سەلاحەددینی ئەیوبی پاڵەوانی کورد و کۆمەڵێک نامیلکە و بابەتی بەنرخی تری نووسیوە و بڵاو کردۆتەوە. هەروەها لە دیکلەمەی شیعری شاعیراندا زۆر سەرکەوتوو بووە و لە نێوبەندی گۆرانییەکانی هونەرمەندی بەناوبانگی کورد حەسەن زیرەک دا شێعری بۆ خوێندۆتەوە و لە یەکێک لەو شێعرانەدا کە دەیخوێنێتەوە ئامۆژگاری لاوی کورد دەکات کە فریوی دوژمن نەخوات و دوژمنی کورد نەیباتە مەیدان بۆ شەڕی براکوژی. شوکروڵای بابان هەروەها میدیاکارێکی سەرکەوتوو بوو بە تایبەتی لە کاتێکدا کە رەنگە بە هۆی بارودۆخی سیاسی وڵاتەکەی، دەستی زۆر واڵا نەبووبێت کە بە ئارەزوی خۆی بنووسێ و بڵاو بکاتەوە و بەرنامە پێشکەش بکات، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا زۆر ورد و ژیرانە کاری لەسەر زمان و ئەدەبی کوردی دەکرد لە راگەیاندندا و دەیزانی کە زمان وەک کۆڵەکەی سەرەکی و توخمی بنەڕەتی نەتەوە، گرنگی خۆی هەیە و ناوبراو یەکێک لەو کەسانە بووە کە زۆر وشەی کوردی هێناوەتەوە بۆ نێو ئەدەبیاتی گوتاری و میدیایی کوردی و نەهێشتووە ئەو دەستەواژە و وشانە لەناو بچن و لە بیری خەڵک بچنەوە. شوکروڵای بابان تەنها بێژەرێکی ئاسایی نەبوو لە راگەیاندندا بەڵکو مودیر و ئاراستەکارێکی دروستی فەرهەنگی بوو و بە هۆی رێڕەوی دروستی فەرهەنگسازی کوردی لە تیئۆری و لێدواندا، توانی جۆرێک لە ئەدەبیاتی گشتگیر لە رۆژهەڵاتی کوردستان بە پێی قەبارەی کارەکەی خۆی لە راگەیاندنی فەرهەنگیدا بەرجەستە بکات و زۆر کەسیشی لەو بوارەدا پێگەیاندووە و قوتابی و شوێنکەوتووی فەرهەنگی شکوروڵای بابان لە رۆژهەڵاتی کوردستان کەم نین. بەداخ و پەژارەیەکی زۆرەوە ، رۆژی 26ی خەزەڵوەر لە تەمەنی ٨٩ ساڵیدا، ، بەرێز شوکروڵای بابان لە شاری تاران بۆ هەمیشە ماڵئاوایی لێ کردین.

ماموستا شوکروڵای بابان ٨ منداڵی هەیە، ٦ کور و دوو کچ. فواد بابان بێژەری کاناڵ یەکی ئێران و بابەک بابان بێژەری هەواڵە وەرزشییەکان و بەختیار بابان کاپیتانی پێشووی تیمی مللی بەستکیتباڵ ئێران لە کورەکانی خوالێخۆشبوون.

لە راستیدا، مەرگ زۆر جار لەگەڵ خۆی کەسەکان دەبات، بەڵام راستییەکیش هەیە ئەویش ئەوەیە کە مرۆڤی بەکەڵک دەتوانێ چۆک بە مەرگ دابدا و بە هۆی بەجێهێشتنی بەرهەمەکانی و مێژووی تێکۆشانی خۆی لە پێناو گەلەکەیدا بە زیندوویی بمێنیتەو، شوکرولای بابان یەکێکە لەو کەسانەیە کە هەرگیز لە بیر زاکیرەی مێژووی کوردستان و کورد ناچێتەوە.

 بێ گومان ماموستا شوکروڵای بابان  رێگەی بۆ دەیان ئەدیب و شاعیر و هونەرمەندی کوردی  کردەوە و بوارێکی بۆ رەخساندن تاکو بتوانن لە رێگەی رادیۆوە بەرهەم و گۆرانییەکانیان بگەیەننە ئارەزومەندان و هەواداران و هۆگرانی شێعر و ئەدەب و هونەری کوردی. لە رێگەی دەنگی  بابانەوە   کە تایبەتمەندیەکی تایبەتی هەبوو،زۆر کەسی هاندا کە بیر کەنەوە و کاریکردە سەر هەستی ئەو کەسانە کە گەشە بە بەهرەکانیان بدەن. لە سەردەمی ئەودا تەنیا دەنگی ماموستا مەزهەر و ماملێ و زیرەک، هێمنی دەبخشیە مرۆڤی کورد. کێ نییە کە هەستی نەجۆڵیت کاتێک کە شێعرەکانی ماموستا وفایی بە دەنگی شوکروڵلای بابان دە بیستێت.

موتریب وه‌ره‌ ده‌ستی من‌و دامانی وه‌فات بێ

سووتام به‌مه‌ستی مه‌یه‌وه‌ ده‌نگی نه‌وات بێ

هه‌سته‌ وه‌ره‌ له‌و جامی ئەلەستی بده‌ ده‌ستم

 به‌سته‌ی ده‌ری گوڵزاره‌ ئه‌وی مه‌ستی سه‌فات بێ

............................................................

مەحمەدی کەمانگەر هاوکار و هاورێی ماموستا شوکروڵای بابان لە بیرەوەرییەکانیدا باس لە گەورویی و روخۆشی و زیرەکی ماموستا بابان دەکات و دەڵێت:"  شەوێک ماموستام دیت کە ئەو کات تەمەنی ٧٧ ساڵ بوو و گۆچانێکی بەدەستەوە بوو. بە شانازییەوە باسی رابردووی دەکردو و باسی کەسانێکی دەکرد کە کاریگەریان داناوە  لە سەر هەست و ئیحسای ئەو وەک کاک سەدیقی موفتی زادە، سەید تاهیر هاشمی و شێخ عابد و کامران و ئەحمەدی موفتی زادە و موشیر وەیری. هەروەها باسی ئەو شاعیرانەی دەکرد کە بە خوێندنەوەی شیعرەکانیان سەر سام بووە وەک خانی و هەردی و دیلان و کامران و هێمن و ئەحمەد موختار جاف و سالم و گۆران  و بێخۆد.ماموستای شوکروڵای بابان هیچکات لە فیکری کۆکردنەوەی ماڵ و سرماییەدا نەبوو، تەنانەت کاتێک کە خانەنشین کرا خاوەنی مالی خۆی نەبوو و لە خانوی یەکیک لە هاورێکانی لە سنە ژیانی بەسەر دەبرد . کاتێک دەچێتە تاران بە هاوکاری کورێکی خانوێک دەکرێت. ماموستا شوکروڵای بابان بەو شێوەیە ژیانی کرد و هەرگیز لە فیکر ئەوەدا نەبوو کە بە کەڵکوەرگرتن لەو مەقام و پۆستانەی کە هەیبوو پارچەیەک زەمین یان خانوێک بکرێت، بەڵام ناو و یادی بە هۆی هەوڵەکانی لە گەشەسەندنی فەرهەنگ و ئەدەبی کوردی هەمیشە لە ناوماندا زیندوو دەمێنێتەوە.

ماموستا شوکروڵای بابان لە رادیۆ کوردی کرماشاندا بەرنامەی کاروانی هەڵبەست وگۆرانی بەرێوە دەبرد کە بیسەرێکی زۆری هەبوو. لەو بەرنامەدا شێعری شاعیرێکی پڕ ئاوازە  بە دەنکی ماموستا بابان دەخوێنرایەوە دوای ئەو گۆرانییەکی کوردی بڵاو دەکرایەوە. ئامادەکردنی ئەو بەرنامەیە حوسێن ناسحی بوو. دەتوانین لێرەدا ئاماژە بەو گۆرانیانەی حەسەن زیرەک بکەین کە ئامادە و بڵاو دەکرانەوە لە و بەرنامەیەدا. حەسەن زیرەک لە ساڵی ١٣٤٣_ ١٣٤١ لە کرماشان بووە و باشترین گۆرانییەکانیشی  لەو سەردەمەدا بڵاو بوونەوە. شوکروڵلای بابان ٤٠٠ بەرنامە لە کاروانی هەڵبەست وگۆرانی  بە دەنگی خۆی بە زمانی شیرینی کوردی تۆمار کرد کە لە جۆری خۆیدا بێ وێنەن.

دروستە کە ماموستا بابان بە جەستە ئێستا لە ناوماندا نەماوە، بەڵام بیرەوەی و یادی ئەو مرۆڤە مەزنە  لە لای ئێمە و جیلەکانی داهاتوودا هەمیشە زیندوو دەمێنێتەوە. شوکروڵای بابان نمونەیەکی پایەبەرزی کۆمەڵگەی کوردی بوو کە بە بیرەوەری لە یادی ناچارمان دەکات تا ساتەکانی کۆتایی ژیانمان بە یادی کوردستان و جوانی و شێعر و هونەر بین.تەمەنی مرۆڤ تەواو دەبێت و هەرکام لە ئێمە رۆژێک دبێت ئەو دونیایە جێبێلین، خۆشبەخت ئەو کەسەیە کە ناوی باش دوای خۆی جێبێلێت. خوالێخۆشبوو شوکروڵای بابان بە هۆی ئەو خزمەتەی بە هونەر و فەرهەنگ و ئەدەبی کوردی کرد، خاوەنی ئەو تایبەتمەندییەیە.

ژیانی تاراوگە نشینی و کێشە و گرفتەکانی

زۆرن ئەو کەسانەی کە بە هۆکاری جیاواز لە وڵات و زێدی خۆیان بەرەو وڵاتێکی دیکە کۆچیان کردووە یان دەیان هەوێت کۆچ بکەن،ژمارەیەکی زۆری ئەو خەڵکانە روو لە وڵاتانی رۆژئاوایی بە تایبەت وڵاتانی ئورووپا دەکەن. ژیانی هەرکام لەو کۆچبەرانە بە قۆناغی جیاواز لە هەمووبوارەکانی ژیاندا لەو وڵاتە نوێانەدا تێپەر دەبێت. سەرەتای دەستپێکی ژیانی لە وڵاتێکی دیکە بە کوڵتورێکی جیاواز بۆ تاکی پەنابەر زۆر سەرنجراکێش دەبێت، چونکە هەموو شتێکی بەڵایەوە  تازە دەنوێنێت، تەنانەت هەڵس و کەوت و رەنگی پێستی مرۆڤەکانی ئەو وڵاتانەش. هه‌ست و ئیحساسی پەنابەر  له‌م قۆناغه‌دا ، هەستکردن به‌ ئارامبوونه‌وه‌ و دلخۆشییە. سوپاسگوزارییشە بەوەی کە لە زۆر کیشە و نارەحەتی و مەترسییەکان بۆ سەر ژیانی رزگاری بووە. به‌ گشتی ئومێدو چاوه‌ڕوانیه‌کانی له‌ ئاستێکی به‌رزدایه‌، بۆ نمونه‌ ئەنەرژی و هێزێکی زۆری هەیە بۆ فێربوونی زمان‌و دۆزینه‌وه‌ی کار و ڕێکخستنی بەرنامە و پلانەکانی بۆ ژیانی داهاتووی. ڕه‌نگه‌ به‌شێکی چاوه‌ڕوانیه‌کان‌و ئومێده‌کان نا واقعی و خیاڵ و پڵاو بێت. لەوانەشە وادابنێت کە له‌ وڵاته‌ نوێکه‌دا هیچ جۆره‌ کێشه‌ و گرفتێک نییه‌ وچاو لە سەختییەکانی بنوقێنێت.

دوای ئەو قۆناغە کە ماوەیەکی زۆر کورت لەوانەیە بخایەنێت قۆناغێکی دیکەی ژیانی دەستپێدەکات ئەویش  ئەو کاتەیە کە وردە وردە چاوی دەکرێتەوە و هەست بە راستییەکانی ژیانی لە وڵاتە نوێکە دەکات . ئەو کاتە هەموو شتێکی بەڵایەو نامۆیە.

له‌م قۆناغه‌دا زۆریەک لە کۆچبەران  بواری دەروونیان  دەکەوێتە هەڵچوون  و هەست بە تەنیایی و وەرەزبوون و بێ تاقەتی دەکەن . دڵنیا نه‌بوونی له‌ ئاینده‌و و بیرکردنەوەی لە رابردوو ، تووشی سترێس و نارەحەتی ده‌که‌ن. ئه‌م دڵەراوکێیە له‌ ڕووی ده‌روونیه‌وه‌ زۆر کاریگەری لەسەر کەسەکە دادەنێت لەوانەیە وزە و توانای بگرێت. له‌ هه‌مان کاتیشدا پێویستی بەوەیە کە له‌ جێگه‌ی خزم ‌و هاوڕێیانی پێشووی،  دۆست  وهاورێی تازە بۆ خۆی پیدا بکات . لەوانەشە ڕه‌نگه‌ یه‌کسه‌ر کاری گونجاوی ده‌ست نه‌که‌وێت‌ و لە رووی ئابوریەوە بکەوێتە نارەحەتییەوە.

بە کورتی لەم قۆناغەدا لەوانەیە دووچاری ئەو کاردانەوانە بێت:

·       ماندوێتی، بێ توانایی، بێ هووده‌یی‌و بێ ئومێدی

·       وروژاندن، ناخۆشی، په‌ستی‌، تووڕه‌ی‌و شه‌ڕه‌نگێزی (ئاگره‌سیڤی)

·       بێ خه‌وی‌و خه‌وبینینی ناخۆش

·       له‌ بیرکردنی وشه‌، ناو و کاتی دیدار، له‌گه‌ڵ سه‌ختی ته‌رکیزکردن

·       سه‌ر ئێشه‌، سک ئێشه‌‌و نیشانه‌کانی تری فیزیکی

·       ترس‌و بێ باوه‌ڕی

·       تاقه‌تی نییه‌ هیچ بکات‌و په‌یوه‌ندی به‌ کۆمه‌ڵگای نوێوه‌ ناکات

·       هاروهاجی له‌ کاتی جێبه‌جێ کردنی کاره‌کانیدا

زۆر جار ئه‌وه‌ ئارامی ده‌کاته‌وه‌، که‌ ده‌زانێت هه‌سته‌ قه‌ده‌غه‌کراوه‌کان به‌شێکی ئاساییه‌ له‌ پڕۆسه‌ی کۆچکردن بۆ وڵاتێکی تر‌و هه‌روه‌ها ئه‌م قۆناغه‌ تێده‌په‌ڕێندرێت. هه‌ندێ جار مرۆڤه‌کان ده‌ترسن که‌ که‌سایه‌تیه‌کانیان به‌ یه‌کجاری گۆڕابێت‌، واته‌ هه‌ست‌و کاردانه‌وه‌ سلبیه‌کان‌ هه‌میشه‌ وه‌ک به‌شێک له‌ که‌سه‌که‌ ده‌مێنیته‌وه‌. به‌ڵام به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌. ده‌توانرێت له‌و قۆناغانه‌ بچێته‌ پێشه‌وه‌، کاتێک مامه‌ڵه‌ی هه‌سته‌کان‌و بیرکردنه‌وه‌کان ده‌کات. ئه‌گه‌ر کاریان له‌سه‌ر نه‌کات، ڕه‌نگه‌ ئاکامه‌که‌ی ببێته‌ قه‌یران یان خه‌مۆکی.

پاش ئەو قۆناغە ، وردە وردە ژیانی بەرەو سەقامگیری دەروات و شتە پۆزۆتیڤیەکانی ئەو وڵاتەش دەبینێت. لەو قۆناغەدا هەوڵی ئەوەدەدا کە خۆی لە گەڵ کوڵتور و سیتمی ئەو وڵاتە بگونجێنێت، بە مەرجێک دووچاری کێشەی دەروونی نبێت چونکە زۆرن ئەو پەنابەرانەی کە تووشی جۆرها نەخۆشی دەرونی دەبنەوە، بەتایبەت ئەو کەسانەی لە وڵاتی خۆیان لە بوارێکی ناهەموار و ناخۆشدا ژیاون تووشبوونیان بە نەخۆشی دەرونی زیاتر دەبێت.

کاتێک سەرنجی کەسانی دەوروبەرم دەدەم، دەبینم کە ژیان و گوزەرانیان چۆنە و بە کام قۆناغ لەو کێشانە تێپە دەبن، چونکە زۆر یەک لەو حاڵەتانە بۆ منیش هاتۆتە پێش و تەجروبەم کردووە. زۆر جار لە گەڵ زۆر یەک لەو کەسانە دەکەومە گفتوگۆ. زۆربەیان بێزار و نارەحەتی خۆیان بە شێوەی جۆراو جۆر دەر دەبرن. هەمیشە هەوڵمداوە کە بە شێوەیەکی زانستی لەو باردۆخەی  کە تێکەوتوون تێیانبگەیەنم و هانیانبدەم کە سەبارەت بەو کێشانە خوێندنەوەی پێویستیان هەبێت. تەنانەت زۆر یەک لەو کەسانە دەکەونە حاڵەتێک کە زوو هەڵدەچن، بۆ کەسێک کە باردۆخی بەرانبەری دەرک نەکات، لەوانەیە زۆر سەخت بێت.

کەسانێکیش هەن کە ماوەیەکی زۆرە لەو وڵاتانە نیشتەجێن و هەموو ئەو قۆناغانەی کە لە سەرەوەم باسکردن تەجروبەیان کردووە،بەڵام بەداخەوە نەیاتوانیوە خۆیان لە گەڵ کوڵتور و سیستەمی ئەو وڵاتانە بگونجێنن، تەنانەت چاویان لە هەموو ئەو پێشکەوتانەی کە لەو وڵاتانە دا هەیە چ لە بواری پەروردە و دێموکراسی و ئازادی راگەیاندن دابخەن وئەو کەسانە هەروەها نەیانتوانیوە کە هێندێک گۆرانکاری بە مێشک و ئەفکاریان دابێن . ئەوان تەنیا وەک ئەو کەسانە بیر دەکەنەوە و روانگەیان بۆ دەوروبەر هەیە کە چەندین ساڵ لەوەی پێش هەیانبووە کە لە وڵاتی خۆیان بوون، بێ ئاگا لەوەی کە ئەو کۆمەڵگەیەی پێشدا تێیدا بوون، تاکو ئێستا چەندین هەنگاو چۆتە پێش و گۆرانکاری بە سەر تاکەکانی داهاتووە. دەتوانم بڵێم  کە  ئەو کەسانە لە زڵکاوی ئەفکاری رابردووی خۆیاندا ماونەتەوە یان وەکو کەسایەتی چیرۆکی "ئەصحابی کەهفیان" لێهاتووە، لە خەودا ماونەتەوە. روانگەی ئەو کەسانە بۆ ژیان و دەوروبەریان نیگەتیڤە، ئەوان تەنیا بیرو بۆچوونی خۆیانیان پێ قەبووڵە، ئەگەر کەسێک لە بەرانبەر بیر و بۆچوونیاندا راوەستێت ، ئەوا تا سەر سنووری دوژمنایەتی دەیبوغزێنێت. کۆمەڵگەی مودێرن بە چاوی نەخۆش مامەڵە لە گەڵ ئەو کەسانە دەکات.  هێندێک لەو کەسانە بە هۆی ئەوەی ناتوانن لە گەڵ بارو دۆخی کۆمەڵگەی تازە خۆیان بگونجێنن، تووشی جۆرها نەخۆشی دەروونی دەبن. روانگەی ئەو جۆرە خەڵکانە بۆ ژیان دەبێتە هۆی ئەوە کە  دوورەپەرێزی هەڵبژێرێت و لە کۆمەڵگە داببرێت. ئەم جۆرە روانینەی ئەو کەسانە تەنانەت ژیانیان لە خۆ و ماڵ ومنداڵ و کەسانی خزم و دەوروبەر سەخت و قورس دەکات.