ژیانی تاراوگە نشینی و کێشە و گرفتەکانی

زۆرن ئەو کەسانەی کە بە هۆکاری جیاواز لە وڵات و زێدی خۆیان بەرەو وڵاتێکی دیکە کۆچیان کردووە یان دەیان هەوێت کۆچ بکەن،ژمارەیەکی زۆری ئەو خەڵکانە روو لە وڵاتانی رۆژئاوایی بە تایبەت وڵاتانی ئورووپا دەکەن. ژیانی هەرکام لەو کۆچبەرانە بە قۆناغی جیاواز لە هەمووبوارەکانی ژیاندا لەو وڵاتە نوێانەدا تێپەر دەبێت. سەرەتای دەستپێکی ژیانی لە وڵاتێکی دیکە بە کوڵتورێکی جیاواز بۆ تاکی پەنابەر زۆر سەرنجراکێش دەبێت، چونکە هەموو شتێکی بەڵایەوە  تازە دەنوێنێت، تەنانەت هەڵس و کەوت و رەنگی پێستی مرۆڤەکانی ئەو وڵاتانەش. هه‌ست و ئیحساسی پەنابەر  له‌م قۆناغه‌دا ، هەستکردن به‌ ئارامبوونه‌وه‌ و دلخۆشییە. سوپاسگوزارییشە بەوەی کە لە زۆر کیشە و نارەحەتی و مەترسییەکان بۆ سەر ژیانی رزگاری بووە. به‌ گشتی ئومێدو چاوه‌ڕوانیه‌کانی له‌ ئاستێکی به‌رزدایه‌، بۆ نمونه‌ ئەنەرژی و هێزێکی زۆری هەیە بۆ فێربوونی زمان‌و دۆزینه‌وه‌ی کار و ڕێکخستنی بەرنامە و پلانەکانی بۆ ژیانی داهاتووی. ڕه‌نگه‌ به‌شێکی چاوه‌ڕوانیه‌کان‌و ئومێده‌کان نا واقعی و خیاڵ و پڵاو بێت. لەوانەشە وادابنێت کە له‌ وڵاته‌ نوێکه‌دا هیچ جۆره‌ کێشه‌ و گرفتێک نییه‌ وچاو لە سەختییەکانی بنوقێنێت.

دوای ئەو قۆناغە کە ماوەیەکی زۆر کورت لەوانەیە بخایەنێت قۆناغێکی دیکەی ژیانی دەستپێدەکات ئەویش  ئەو کاتەیە کە وردە وردە چاوی دەکرێتەوە و هەست بە راستییەکانی ژیانی لە وڵاتە نوێکە دەکات . ئەو کاتە هەموو شتێکی بەڵایەو نامۆیە.

له‌م قۆناغه‌دا زۆریەک لە کۆچبەران  بواری دەروونیان  دەکەوێتە هەڵچوون  و هەست بە تەنیایی و وەرەزبوون و بێ تاقەتی دەکەن . دڵنیا نه‌بوونی له‌ ئاینده‌و و بیرکردنەوەی لە رابردوو ، تووشی سترێس و نارەحەتی ده‌که‌ن. ئه‌م دڵەراوکێیە له‌ ڕووی ده‌روونیه‌وه‌ زۆر کاریگەری لەسەر کەسەکە دادەنێت لەوانەیە وزە و توانای بگرێت. له‌ هه‌مان کاتیشدا پێویستی بەوەیە کە له‌ جێگه‌ی خزم ‌و هاوڕێیانی پێشووی،  دۆست  وهاورێی تازە بۆ خۆی پیدا بکات . لەوانەشە ڕه‌نگه‌ یه‌کسه‌ر کاری گونجاوی ده‌ست نه‌که‌وێت‌ و لە رووی ئابوریەوە بکەوێتە نارەحەتییەوە.

بە کورتی لەم قۆناغەدا لەوانەیە دووچاری ئەو کاردانەوانە بێت:

·       ماندوێتی، بێ توانایی، بێ هووده‌یی‌و بێ ئومێدی

·       وروژاندن، ناخۆشی، په‌ستی‌، تووڕه‌ی‌و شه‌ڕه‌نگێزی (ئاگره‌سیڤی)

·       بێ خه‌وی‌و خه‌وبینینی ناخۆش

·       له‌ بیرکردنی وشه‌، ناو و کاتی دیدار، له‌گه‌ڵ سه‌ختی ته‌رکیزکردن

·       سه‌ر ئێشه‌، سک ئێشه‌‌و نیشانه‌کانی تری فیزیکی

·       ترس‌و بێ باوه‌ڕی

·       تاقه‌تی نییه‌ هیچ بکات‌و په‌یوه‌ندی به‌ کۆمه‌ڵگای نوێوه‌ ناکات

·       هاروهاجی له‌ کاتی جێبه‌جێ کردنی کاره‌کانیدا

زۆر جار ئه‌وه‌ ئارامی ده‌کاته‌وه‌، که‌ ده‌زانێت هه‌سته‌ قه‌ده‌غه‌کراوه‌کان به‌شێکی ئاساییه‌ له‌ پڕۆسه‌ی کۆچکردن بۆ وڵاتێکی تر‌و هه‌روه‌ها ئه‌م قۆناغه‌ تێده‌په‌ڕێندرێت. هه‌ندێ جار مرۆڤه‌کان ده‌ترسن که‌ که‌سایه‌تیه‌کانیان به‌ یه‌کجاری گۆڕابێت‌، واته‌ هه‌ست‌و کاردانه‌وه‌ سلبیه‌کان‌ هه‌میشه‌ وه‌ک به‌شێک له‌ که‌سه‌که‌ ده‌مێنیته‌وه‌. به‌ڵام به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌. ده‌توانرێت له‌و قۆناغانه‌ بچێته‌ پێشه‌وه‌، کاتێک مامه‌ڵه‌ی هه‌سته‌کان‌و بیرکردنه‌وه‌کان ده‌کات. ئه‌گه‌ر کاریان له‌سه‌ر نه‌کات، ڕه‌نگه‌ ئاکامه‌که‌ی ببێته‌ قه‌یران یان خه‌مۆکی.

پاش ئەو قۆناغە ، وردە وردە ژیانی بەرەو سەقامگیری دەروات و شتە پۆزۆتیڤیەکانی ئەو وڵاتەش دەبینێت. لەو قۆناغەدا هەوڵی ئەوەدەدا کە خۆی لە گەڵ کوڵتور و سیتمی ئەو وڵاتە بگونجێنێت، بە مەرجێک دووچاری کێشەی دەروونی نبێت چونکە زۆرن ئەو پەنابەرانەی کە تووشی جۆرها نەخۆشی دەرونی دەبنەوە، بەتایبەت ئەو کەسانەی لە وڵاتی خۆیان لە بوارێکی ناهەموار و ناخۆشدا ژیاون تووشبوونیان بە نەخۆشی دەرونی زیاتر دەبێت.

کاتێک سەرنجی کەسانی دەوروبەرم دەدەم، دەبینم کە ژیان و گوزەرانیان چۆنە و بە کام قۆناغ لەو کێشانە تێپە دەبن، چونکە زۆر یەک لەو حاڵەتانە بۆ منیش هاتۆتە پێش و تەجروبەم کردووە. زۆر جار لە گەڵ زۆر یەک لەو کەسانە دەکەومە گفتوگۆ. زۆربەیان بێزار و نارەحەتی خۆیان بە شێوەی جۆراو جۆر دەر دەبرن. هەمیشە هەوڵمداوە کە بە شێوەیەکی زانستی لەو باردۆخەی  کە تێکەوتوون تێیانبگەیەنم و هانیانبدەم کە سەبارەت بەو کێشانە خوێندنەوەی پێویستیان هەبێت. تەنانەت زۆر یەک لەو کەسانە دەکەونە حاڵەتێک کە زوو هەڵدەچن، بۆ کەسێک کە باردۆخی بەرانبەری دەرک نەکات، لەوانەیە زۆر سەخت بێت.

کەسانێکیش هەن کە ماوەیەکی زۆرە لەو وڵاتانە نیشتەجێن و هەموو ئەو قۆناغانەی کە لە سەرەوەم باسکردن تەجروبەیان کردووە،بەڵام بەداخەوە نەیاتوانیوە خۆیان لە گەڵ کوڵتور و سیستەمی ئەو وڵاتانە بگونجێنن، تەنانەت چاویان لە هەموو ئەو پێشکەوتانەی کە لەو وڵاتانە دا هەیە چ لە بواری پەروردە و دێموکراسی و ئازادی راگەیاندن دابخەن وئەو کەسانە هەروەها نەیانتوانیوە کە هێندێک گۆرانکاری بە مێشک و ئەفکاریان دابێن . ئەوان تەنیا وەک ئەو کەسانە بیر دەکەنەوە و روانگەیان بۆ دەوروبەر هەیە کە چەندین ساڵ لەوەی پێش هەیانبووە کە لە وڵاتی خۆیان بوون، بێ ئاگا لەوەی کە ئەو کۆمەڵگەیەی پێشدا تێیدا بوون، تاکو ئێستا چەندین هەنگاو چۆتە پێش و گۆرانکاری بە سەر تاکەکانی داهاتووە. دەتوانم بڵێم  کە  ئەو کەسانە لە زڵکاوی ئەفکاری رابردووی خۆیاندا ماونەتەوە یان وەکو کەسایەتی چیرۆکی "ئەصحابی کەهفیان" لێهاتووە، لە خەودا ماونەتەوە. روانگەی ئەو کەسانە بۆ ژیان و دەوروبەریان نیگەتیڤە، ئەوان تەنیا بیرو بۆچوونی خۆیانیان پێ قەبووڵە، ئەگەر کەسێک لە بەرانبەر بیر و بۆچوونیاندا راوەستێت ، ئەوا تا سەر سنووری دوژمنایەتی دەیبوغزێنێت. کۆمەڵگەی مودێرن بە چاوی نەخۆش مامەڵە لە گەڵ ئەو کەسانە دەکات.  هێندێک لەو کەسانە بە هۆی ئەوەی ناتوانن لە گەڵ بارو دۆخی کۆمەڵگەی تازە خۆیان بگونجێنن، تووشی جۆرها نەخۆشی دەروونی دەبن. روانگەی ئەو جۆرە خەڵکانە بۆ ژیان دەبێتە هۆی ئەوە کە  دوورەپەرێزی هەڵبژێرێت و لە کۆمەڵگە داببرێت. ئەم جۆرە روانینەی ئەو کەسانە تەنانەت ژیانیان لە خۆ و ماڵ ومنداڵ و کەسانی خزم و دەوروبەر سەخت و قورس دەکات.