شنبه، بهمن ۲۹، ۱۳۹۰

هاورێ!


هاورێ!
لەو رێگە درێژەدا کە من و تۆ بێ ئاگا و بێ خەبەرین و
وەک و با تێپەر دەبێت.
لێیگەرێ با وردە جیاوازیەکانمان وەک خۆی بمێنێتەوە.
تکا دەکەم! مەهێلە کە ببینە یەک، هیچ کات!
رێگە مەدە بە خۆت ئەوەی پێت خۆشە، منیش  پێم خۆش بێت بەو ئاستەی کە تۆ حەزت لێیە!
و ئەوەی من حەزی لێدەکەم ، بەوشێوەیە جێگەی رەزامەندی و خۆشەویستی تۆ بێت.
ئەوەت نەوێ کە هەر دووکمان یەک گۆرانی وموزیک جێگەی رەزامەندیمان بێت،
یەک کتێب ، یەک تام، یەک رەنگ و یەک شێوەی سەیرکردن بۆ شتەکان.
نەتهەوێ کە هەڵبژاردنەکانمان یەک بێت، سەلیقە و حەز وئاواتەکانمان یەک . پێکەوە سەفەرکردن  و یەک ئامانج بوون، هیچ کات ئەوە ناگەیەنێت کە ئێمە و تۆ بە یەک شێوە بیر دەکەینەوە .
هاوشێوە بیرکردنەوە هۆکاری راوەستانی ژیانە نەک بەرەوپێشەوە چوون.
ئازیزم!
دوو کەس کە خۆشەویستی یەکن و ئەشقی نێوانیان ئەوانی گەیاندۆتە پیوەندیەکی سۆز و خۆشەویستی، فەرز نییە کە هەر دووکیان دەنگی کەو، دار چنارو، رەنگی سور و گۆزەی دەستکردیان حەز لێبێت و پییان جوان بێت. ئەگەر ئەو حاڵەتە پێش بێت ئەوە دەبیت بڵێین: یان عاشق زێدەیە یان مەعشوق، یەکیان بەسە.
عەشق دەست هەڵگرتنە لە خۆویستی و غرور، بەڵام ئەوە ئەو مانایا ناگەیەنێت کە ئەوان ببنە یەک.
من لە سەر عەشقی زەمینی قسە دەکەم، کە بایخی ئەو لە رووبەرو بوونەوە و لە " بوون" دایە، نەک لە سرینەوە و تواندنەوەی کەسی بەرانبەر!
خۆشەویستم!

ئەگەر روانیمان بۆ شتەکان یەک نییە لێی گەرێ با یەک نەبێت. رێگە بدە کە لە عینی پیکەوەبووندا، سەربەخۆ بین.
بتهەوێت کە یەکتر کامیل کەین نەک یەکتر بسرینەوە.
رێگە بدە بە دانبەخۆداگرتن ومێهرەبانانە سەبارەت بەو کێشانەی هەمانە گفتوکۆ ومناقشە بکەین، بەڵام رێگە مەدە کەئەنجامی باس و موناقشەکانمان بە خاڵی یەکبوون بگەیەنێت.
موناقشە و باسەکانمان دەبێت، ئێمە بە خاڵی لێک تێگەیشتن بگەیەنێت نەک سرینەوەی بەرانبەرمان.
لێرەدا قسەمان لە سەر عارف و خودای عارف نییە.
قسەکردنمان لە سەر زەرە زرەی واقعیاتی ژیانە.
ورە با پێکەوە بدویین و قسەی لە سەر بکەین.
ورە با پیکەوە زانیاریەکانمان ئالوگۆر کەین، بەڵام لە سەرئەنجامدا نامانهەوێت کە زاڵ بین.
ورە تەنانەت با لە سەر جیاوازیە سەرەکییەکانی ژیانمان رێکبکەوین و وەک خۆیان بپارێزین تا ئەو جێگەیەی کە هەست دەکەین کە  دووبوونمان، چێژو شادی دەبەخشێتە ژیان، نەک دڵگرانی و خەمۆکی.
من و تۆ مافی خۆمانە کە سەبارەت بە زۆر شت جیاواز بین و دەنگ هەڵبرین، مافی خۆشمانە کە لە زۆر شتدا جیاواز بین و بیر و بۆچوونی یەکتر قبوڵ نەکەین، بێ ئەوەی نیتی بچوککردنەوەی یەکترمان هەبێت.
خۆشەویستم! وەرێ با جیاواز بین.
مرحوم نادر ابراهیمی، نویسنده و مترجم، فیلم‌ساز، ترانه‌سرا و روزنامه‌نگار

یکشنبه، بهمن ۱۶، ۱۳۹۰

اندکی فکر کن




اندکی فکر کن ...

به آنهایی فکر کن که هیچگاه فرصت آخرین نگاه و خداحافظی را نیافتند.

به آنهایی فکر کن که در حال خروج از خانه گفتند :
"روز خوبی داشته باشی"، و هرگز روزشان شب نشد.

به بچه هایی فکر کن که گفتند :
"مامان زود برگرد"، و اکنون نشسته اند و هنوز انتظار می کشند.

به دوستانی فکر کن که دیگر فرصتی برای در آغوش کشیدن یکدیگر ندارند
و ای کاش زودتر این موضوع را می دانستند.

به افرادی فکر کن که بر سر موضوعات پوچ و احمقانه رو به روی هم می ایستند
و بعد "غرور" شان مانع از "عذر خواهی" می شود،
و حالا دیگر حتی روزنه ای هم برای بازگشت وجود ندارد.

من برای تمام رفتگانی که بدون داشتن اثر و نشانه ای از مرگ،
ناغافل و ناگهانی چشم از جهان فرو بستند،
سوگواری می کنم.

من برای تمام بازماندگانی که غمگین نشسته اند و هرگز نمی دانستند که :
آن آخرین لبخند گرمی است که به روی هم می زنند،
و اکنون دلتنگ رفتگان خود نشسته اند،
گریه می کنم.

به افراد دور و بر خود فکر کنید ...

کسانی که بیش از همه دوستشان دارید،
فرصت را برای طلب "بخشش" مغتنم شمارید،
در مورد هر کسی که در حقش مرتکب اشتباهی شده اید.

قدر لحظات خود را بدانید.

حتی یک ثانیه را با فرض بر این که آنها خودشان از دل شما خبر دارند از دست ندهید؛
زیرا اگر دیگر آنها نباشند،
برای اظهار ندامت خیلی دیر خواهد بود !

"دیروز"
گذشته است؛

و

"آینده"
ممکن است هرگز وجود نداشته باشد.

لحظه "حال" را دریاب
چون تنها فرصتی است که برای رسیدگی و مراقبت از عزیزانت داری.

اندکی فکر کن

دوشنبه، بهمن ۱۰، ۱۳۹۰

بەرێوەچوونی کۆبونەوەیەک بۆ مامۆستایانی زمانی کوردی لە رۆمەریکە



بە مەبەستی خزمەتکردنی منداڵانی کورد لە تاراوگە و گەشەسەندنی زمانی کوردی کۆبونەوەیەک بۆ ماموستایانی زمانی کوردی لە سترۆمێن  لە وڵاتی نۆروێژبەرێوەچوو.
سەرەتا کاک ئەبوبەکر قەدی کورد بەرپرسی کۆمەڵەی کوڵتوری کورد لە رۆمەریکە وێرای بەخێرهاتنی بەشداربووان، باسی لە گرفتەکانی فێربوونی زمانی کوردی و چۆنیەتی چارەسەرکردنی لە تاراوگە بۆ بەشداربووان خستەروو، دوایی پێشنیاری ناوندێکی کرد کە بتوانێت ماموستایان و دڵسۆزانی زمانی کوردی نە تەنیا لە نۆروێژ، بەڵکو لە هەموو وڵاتانی ئورووپایی لە خۆدا کۆبکاتەوە، تاکو لەو رێگەیەوە باشتر بتوانرێت بڕیار بۆ چۆنیەتی وانە ووتنەوە و فێربوونی منداڵان بە زمان و فەرهەنگی کوردی بدرێت. پاشان هەر یەک لە بەشداربووان راوسەرنجی خۆیان خستنەروو و کۆبونەوەکەیان بە بۆچونەکانیان  زیاتردەوڵەمنتر کرد.
لە کۆتایی، بریار درا کە کۆمەڵەی کوڵتوری کورد لە رۆمەریکە خوڵێک بۆ منداڵانی کورد بە مەبەستی فێربوونی زمان و کوڵتور و مێژووی کورد بەمزوانە بکاتەوە. هێندێک لە بەشداربوانیش ئامادگی خۆیان بۆ هاوکاریکردن لەو خۆڵەدا دەربری.

شنبه، بهمن ۰۱، ۱۳۹۰

مرۆڤە سادە و ساکارەکانم خۆش دەوێ


مرۆڤە سادە و ساکارەکانم خۆش دەوێ، ئەو مرۆڤانەی کە هەر ئەوان  بۆنی مرۆڤایەتیان لێدێت بە مانای ووشە، دڵپاک و بە بەزەیین، راستگوون و بێ فیز و دەمارن، زوو نارەحەت و دڵگران دەبن ،بەڵام زوو لە دڵیان دەچتە دەر، رووحی بخشش و لێبوردوویان یکجار زۆرە، فیداکارن، بێ کینە و دڵ نەرمن،...
مرۆڤە ساکارەکان بۆ هەمووکەس زەردەخەنەیان لە سەر لێوە، ئەوان لە پیوەندیە هاورەیەتی و خۆشەویستییەکان تا کۆتایی لە گەڵتان دەمێننەوە، بێ هیچ چاوەروانییەک.
بە کورتی مرۆڤە سادە و ساکارەکان دەبێت وەک و تابڵۆیەک سەیریان کەیت کە نە هەست نە چاو لە سەیرکردنیان تێر نابێت، بەڵام بەداخەوە تەمەنیان زۆر کورتە لەوەی کە هەرکەس لە رێگەوە سوئیستفادەیان لێدەکات و بۆ مەرامی خۆیان بەکاریان دێنن یان بە جۆرێک سەریان لە بەرد دەدرێت، کە ساکاری خۆیان لە بیر بچێتەوە.  وانەی ساکار نەبوونیان پێ دەدەن.
مرۆڤە سادە و ساکارەکانم بۆیە خۆش دەوێت چونکە بۆنی مرۆڤی نابیان لێدێت.

سه‌شنبه، دی ۰۶، ۱۳۹۰

لە ووتە بەنرخەکانی شکسپیر



ویلیام شکسپیر دەڵێت :

? I always feel happy, you know why
من هەمیشە هەست بە خۆشی دەکەم ، دەزانی بۆ؟


Because I don't expect anything from anyone

لە بەر ئەوەی چاوەروانی هیچ شتێکم لە هیچ کەس نییە!


Expectations always hurt ...

چاوەروانییەکان هەمیشە زیان دەبەخشن ...


Life is short ...

ژیان کورتە ...


So love your life ...

ئەگەر وایە ژیانت خۆش بوێت ...


Be happy

خۆشحاڵ بە


And keep smiling

و پێبکەنە


Just Live for yourself and ..

تەنیا بۆ خۆت ژیان بکە و ...


Befor you speak ؛ Listen

پێش ئەوەی قسە بکەیت ؛ گوێ بگرە


Befor you write ؛ Think

پێش ئەوەی بنووسی ؛ بیر کەوە


Befor you spend ؛ Earn

پێش ئەوەی خەرج کەیت ؛ بەدەست بێنە


Befor you pray ؛ Forgive

پێش ئەوەی بپارییەوە ؛ ببەخشە


Befor you hurt ؛ Feel

پێش ئەوەی زەربە لێبدەیت ؛ هەست بکە


Befor you hate ؛ Love

پێش ئەوەی رقت لێبێتەوە؛ خۆشت بوێ


That's Life
ژیان ئەوەیە ...


Feel it, Live it & Enjoy it

هەستی پێبکە، ژیان بکە و چێژی لێوەرگرە

پنجشنبه، دی ۰۱، ۱۳۹۰

چۆن کۆنترۆڵی ژیانت بگریتە دەست !!!




هەر کەس، پێناسەیەکی تایبەتی بۆ ژیان هەیە و لە تیلە چاوی خۆیەوە بە پێی ئەو جیهان بینی و تێروانینەی هەیەتی، ژیان پێناسە دەکات. هێندێک پێناسەی ژیان بەمشێوەیە دەکەن، دەڵێن :"ژیان ئازار و مەینەتی و خەم خواردنە"، هێندێکی دیکەش دەڵێن:" ژیان خۆش ویستن و ئەشقە".
بە بیر و بۆچونی من، ژیانی هەر کەس لە روانگەی کەسەکەوە مانا دەبخشێت و شوناسی خۆی دیاری دەکات. چونکە شوناسی هەر کەس هەڵقوڵاوی  باوەریەتی، باوەری هەرکەسێکیش ئەندیشە و فیکر لە مێشکیدا دروست دەکات، بۆیە چۆن بیر کەیتەوە ژیان وا دەبینیت.
زۆر جار لە هەوراز و نشێوی ژیانمدا گەیشتومەتە خاڵی نا ئومێدی یان بەربەستێک هاتۆتە سەر رێگەم کە ژیانمی سەد و هەشتا دەرەجە سوراندووە، هەر هەمووی ئەوانە پەیامێکیان پیداوم و ئەزمون و تەجروبەیەکیان خستومەتە سەر ژیان، سەرەرای ئەوانەش منیان لە ژیان سڵ نەکردۆتەوە و چۆکیان پێدانەداوم، بەڵکو زیاتر مانایان بەخشیوەتە ژیانم، بەڵام هێندێک جار لە رەرەوەی ژیانمدا ، کێشەکانی ژیان هەستێکی وای پێ بەخشیوم کە کۆنترۆلی ژیانم لە دەست  دەرچووە و هەرچەند زۆر هەوڵم داوە، کەمتر نەتیجەم لێوەرگرتووە و ناچار بووم لە هێندێک سات و شوێندا خۆم بدەمە بەردەست شەپۆلەکانی ژیان، بەڵام ژیان زۆر بێ بەزیانە لە رەرەوەی پێشەوەچوونی خۆیدا بەدار و بەردی داداوم و تاکو سەرم کەوتۆتە بەرد و بەخەبەری هێناومەوە. بۆیە ناچار بووم کە سەبارەت بە فەڵسەفەی ژیان و چۆنیەتی گرتنە دەستی زیاتر تێبفکرم و بیر کەمەوە و بخوێنمەوە تا گەیشتمە ئەو ئاکامە کە دەبێت مانایەکی نوێ بە ژیانم ببەخشم و ژیانێکی نوێ دەست پێ بکەم و کۆنترۆلی ژیان بگرمە ژێر فەرمانی خۆمەوە.
لە راستیدا جیاوازی " بژی بۆ ژیان "، " مەژی بۆ مردن" تا رادەیەک سەختە،بەڵام ئەگەر تێروانینێکی قوڵمان بۆی هەبێت، دەتوانیین ئالوگۆری لە ژیانماندا بەدی بێنیین. ئێستا ئەگەر ئێوەش وەک من لەو ژیانە تکرارییە ماندوو بوون و وای دەبینن کە ژیانێکی تاقەت پروکێنتان هەیە. دەتوانن رەچاوی  ئەو خاڵانەی خوارەوە بکەن ، بەو هیوایەی لە سالی نوێی زایینیدا ئاڵوگۆرێک لە ژیانتاندا بەدی بێنێت.
·        هەمیشە لە یاتان بێت کە ژیان نیعمەتێکە خوا پیداون، بەو مانایەی کە ئێستا کە  کە لە ژیاندان چێژی پێویست لە ژیانتان ببینن و بایخی زیاتری بدەنێ. ژیان بەم جۆرەیە کە تێروانینت بۆی هەیە، دەتوانن هیچ چالاکیەکتان نەبێت، ئەو کات ژیان، کەسێکی تەنبەڵ و بێ بەهەرەت لە ساز دەکات یان دەتوانن ئیرادە بکەن و کۆنترۆڵی بگرنە دەست خۆتان. مایا ئانجلۆ لەو بارەیەوە دەڵێت:" ژیان لە دایکێکی میهرەبان دەچێت کە هەموو بەیانییەک جلکەکاننت رێک وپێک دەکات و پێت دەڵێت، ئازیزم نیگەران مەبە من لە گەڵتم".
·        مانا بە ژیان ببەخشن و ئامانج و هەدەفەکانت لە ژیاندا دیاری بکا.
·        یاسایەکی تایبەت بۆ خۆت دانێ. زۆر یەک لە خەڵکان پێیان وایە ژیان گەمەیە، لەوانەشە هەر ئاوا بێت، بەڵام زۆر یەک لە گەمەکان یاسا و قانونێکی تایبەت بە خۆیان هەیە و مەرجەکان سەرکەوتن و سەرنەکەوتنی تێدا دیاریکراوە.
·        بەرپرسیاریەتی ژیانی خۆت بە تەواوی خۆت بیگرە دەست. ئێستاکە  کە یاسایەکی تایبەت بۆ ژیانی خۆت داتناوە، دەتوانی بەرپرسیاریەتی تەواو ژیانت خۆت بیگریە دەست. جێفری ئەبرێت دەڵێت:" کاتێک کەسێک بەرپرسی کارەکانی خۆی بێت، بۆ ئازادی و ئازاد ژیانکردن پیویستی بە رێگەپێدانی کەسانی دیکە ناکات،بەڵام کاتێک تۆ بۆ ئەنجامدانی کارەکانی خۆت ئیجازە لە کەسانی دیکە دەخوازی، لە راستیدا مافی وتۆت پێ بەخشیون".
·        وردەکاریەکانتان پێ کەم بایخ نەبێت و گرینگی تایبەتیان پێ بدەن. گرینیگ ئەوە نییە چۆن دەژیین. ژیان لە مەسیر و رەرەوەی خۆی زۆر کێشە و بەربەستمان بۆ دێنێتە پێش  کە ناچارین لە بەرانبەریاندا راوەستیین، چونکە ئەگەر وا نەکەین ئەوا روبەرووی زۆر کێشەی گەورەتر دەبینینەوە و شادی و خۆشیەکانمان دەخەنە ژێر مەترسییەوە. ئیستیڤان وینسێنت دەڵێت:" ژیان بە لە ناوچوون و مردن کۆتایی نایەت. ژیانمان ئاوا لە ناو دەچێت کە نەتوانیین لە تەواو ساتەکانی کەڵک وەرگرین، لە حالێکدا هەزاران ئاوات و ئارەزوشمان هەبێت".
·        ماڵئاوایی لە کار و خووە بێ کەڵکەکانمان بکەین. بۆ دەستبەرداربوون لە هەر خووێک تەنیا بیست و یەک رۆژ پیویستە . کەسانی سەرکەوتوو زۆر جار دەست لەو ئاوات و ئارەزوانەیان هەڵدەگرن کە ئامانجەکانیان ناهێنەتە دی.
·        لیستێک لەو کارانەی کە دەتانهەوێت وازیان لێبێنن دروستبکەن.
 ئەگەر ژیانتان بە تەواوی بخنە ژێر لێکۆلینەوە و شیکردنەوە، دەبینن هێندێک کار و خوو هەن کە ژیانی ئێوەیان پەک خستووە ویان رەورەوەی بەرەو پێشەوەچوونی زۆر خاو کردۆتەوە وپێویست دەکات دەستبەرداریان بن. ئەو کارانە کە کاریگەری خەراپی لە سەر ژیانتان درووستکردووە بیاندۆزنەوە و لە سەر کاغەز دیاریان بکەن.
·        بیر لە داهاتووتان بکەنەوە.
بە بکارهێنانی ئەو گۆرانکاریانە و دروستکردنی جەوێکی نوێ و پۆزۆتیڤ لە ژیاندا، هەنگاوێکی زۆر گەورەتان بۆ بەرەو پێشەوەچوون  و ئایندەیەکی گەش هاویشتووە، ئەگەر وایە دڵێر و بەئیرادە و گەشبین بە.لە راستیدا ئاکامی باش بەدوای خۆیدا دێنێتە گۆرێ کە سەرتان لە دەرئەنجامەکانی سوور دەمێنێت.
·        لە تەواو ئیمکاناتان کەڵک وەرگرن.
ئەو خاڵە لە بیر نەکەن کە لە ناو بوونی هەر کەسێکدا ئیستیعداد و بەهرەیەک هەیە کە کەسانی دیکە لێی بێ بەهەرەن. ئەگەر وایە لە هەموو پێتانسیل و ئیمکاناتی دەوروو بەرتان کەڵک وەرگرن بۆ ئەوەی کە ژیانێکی ئاسودە و خۆشتان هەبێت.ئارما بومبێک دەڵێت:' هیوادارم ئەو کاتەی کە ژیانم کۆتای دێت و لە حزوری خوادا ئامادە دەبم، لە هەموو ئیمکاناتێک کە خوا پیدابووم ئیستیفادەی پێویستم کردبێت، بەشێوەیەک بە خودای خۆم بڵێم، یەزدانی مەزن لە هەموو ئەو شتانەی لە ئیختیارت هاویشتبووم بە باشترین شێوە کەڵکم لێوەر گرتوون".

سه‌شنبه، آذر ۲۹، ۱۳۹۰

من عاشقی منداڵانم


پسپۆرێکی کۆمەڵناسی لە گەڵ هێندێک لە خوێندکارەکانی سەردانی ناوچەیەکی هەژار نشینی بالتیمۆریان کرد، تاکو بتوانن سەبارەت بە کەیسی، ئێستا و داهاتووی ٢٠٠ کەس لە منداڵە هەژارەکانی ئەو ناوچەیە لێکۆلینەوەیەک ئەنجام بدەن. لە هەموو خوێندکارەکان داواکرا کە هەڵسەنگاندنی خۆیان سەبارەت بەو منداڵە هەژار و بێ ئیمکاناتانە دەرببرن. هەموو خوێندکارەکان بەم جۆرە هەڵسەنگاندنی خۆیان خستبۆ روو کە : " هیچ شانسیان نییە بۆ ئەوەی سەرکەون".
بیست و پێنج ساڵ دوایی پسپۆرێکی دیکە بۆ لێکۆلینەوە لە کەیسی ئەو منداڵانە رەوانەی ئەو ناوچەیە کرایەوە. ئەو داوای لە خوێندکارەکانی خۆی کرد کە بەدواداچوونێک بۆ کەیسی ئەو کەسانە بکەن و بزانن چارەنووسیان بە کوێ گەیشتووە. بە دەر لە بیست کەس لەوان کە مردبوون یان لەو شوێنە کۆچیان کردبوو، لە نێوان ١٨٠ کەس لە ئەوان ١٧٦ کەس سەرکەوتنی باشیان بەدەست هێنابوو، یان ببوونە دوکتۆر یان موهەندیس یان بازرگان و کەسایەتیەکی سەرکەوتوویان لێ دەرچوو بوو.
ئەو پسپۆرە کۆمەڵناسە بە سەرکەوتنی ئەو منداڵە هەژارانە سەری سورمابوو و داوایکرد کە لێکۆلینەوەی زیاتر بکرێت. بە خۆشحاڵیەوە ئەو پسپۆرە توانی هەموو ئەو کەسانە بدۆزێتەوە و داوایلێکردن کە وەڵامی ئەو پرسیارانە بدەنەوە کە لە پێشدا بۆ لێکۆڵینەوەکەی ئامادە کرد بوو.
لەوانەیە جێگەی سەر سوورمان بێت، بەڵام هەموویان لە وڵامی ئەو پرسیارە کە هۆکاری سەرکەوتنی ئێوە بۆ چی دەگەرێتەوە؟ لە وڵامدا گووتبویان:"  هۆکاری سەرەکەوتنی ئێمە ، ماموستاکەمانە!".
ئەو مامۆستایە لە ژیاندا مابوو، پسپۆرە کۆمەڵناسەکە لە گەران بدوایدا، دۆزیەوە. مامۆستاکە زۆر پیر ببوو،بەڵام هۆش و زیرەکی خۆی هەر وەک جاران تیژ بوو. پسپۆرەکە بەدوای ئەو وڵامە دەگەرا کە چ فۆرمۆڵێکی جادویی وایکردووە تا کو تۆ بتوانیت لەو منداڵە هەژارانە، کەسایەتیەکی سەرکەوتوو درووست کەیت. ماموستاکە زەردەخەنەی رەزامەندی نیشتە سەر لێوی و گوتی: من کارێکم نەکردووە، بەڵکو من لە ناخمەوە ئەو منداڵانەم خۆش دەویست.

جمعه، آذر ۰۴، ۱۳۹۰

زیادبوونی ئازارەکانی ژنان لە کۆمەڵگە گەشەنەسەندووەکاندا


هەر کردوەیەک کە ببێتە هۆی ئازاردانی فیزیکی و رووحی کەسی بەرانبەر دەچێتە خانەی توندو تیژییەوە.  بەڵام، کاتێک باس لەو توند و تیژیانە دەکرێت کە تاکەکانی هەر  کۆمەڵگایەک پێیەوە دەتلێنەوە، زیاتر رەنگدانەوە بیر و فیکرانەیە کە تاکەکانی کۆمەڵگەکانی پێنەگەیشتوو لە جەخزە و بازنەی خۆیاندا دەخولێتەوە و کۆمەڵگەش لە بەستەری چەقبەستووی خۆیدا دەهێلێتەوە، بەتایبەت لە  کۆمەڵگاکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە سەرچاوە و بەرهەمی فیکری دیکتاتۆریانەی تاکەکانی ئەو کۆمەڵگاکانەیە کە لە ئاکامدا شەڕو توندو تیژی لێدەکەوێتەوە. بە دڵنیایەوە دەتوانم  بڵێم کە قوربانی سەرەکی ئەو توندو تیژیانە ژنانی ئەو کۆمەڵگایانەن. هەر یەک لەئیمە کەم تا کورتێک لەسەر مێژوی  ئازارو ئەشکەنجەدان و  سوکایەتیکردن و بچوکردنەوەی کەسایەتی ژنان و  چەوسانەویان و پێشێلکردنی مافەکانیان چ لە خێزاندا یان لە کۆمەلگەدا بیستومانە یان بە چاوی خۆمان دیتومان و هەستمان بە ئازار و مەینەتیەکان کردوە، دەشزانین کە ئەو دیاردەیە کە بۆتە کوڵتور و کۆمەڵگای لە کۆمەڵگەیەکی یەکسانی خواز بۆ  کۆمەڵگەیەکی پیاوساڵار گۆریوە،  بەتایبەت  لەوکۆمەڵگەیانەی کە لە ئاست  ئابوری،  فەرهەنگی ، هۆشیاری و رۆشنبیریەوە هەژارن . ووشەی توندو تیژی دەتوانێت بە زۆر شێوە پیناسە بکریت  کە رەنگدانەوەی نیگەتیڤ لە سەر جەستەی و سایکۆلۆژی کەسی قوربانی جێدەهێلێت. بۆ نمونە، لیدان، سوکایەتی، ئازاردان، شکاندن، بەکەم وەرگرتن، بایکۆت کردن،فەرهەنگی، ئابوری،  دەسترێژی بۆ سەر جەستەی ژن، شکاندن،جنێودان،هەڵاواردن کە دەبنە هۆی ئەو کەسایەتی ژن بچوکبکرێتەوە و تووشی  نەخۆشی خەمۆکی ببێتەوە و لە ئاکامدا دەبێتە هۆی ئەوە کە کەسی قوربانی بیر لە خۆکوشتن بکاتەوە.
توند و تویژی، هەروەها دەتوانرێت وەک دیاردەیەک سەیربکرێت کە تاکەکانی ئەو کۆمەڵگایانە رووبەرووی دەبنەوە.  زۆر جار لە میدیاکان گوێبیستی جۆرها توندو تیژی دەبین، بێ ئەوەی لە هۆکار و سەرچاوەی ئەو توند و تیژیانە بکٶڵرێتەوە بەلام،  ئایا هەر بیستنی بەسە؟  یان دەبێت دەزگاکانی راگەیاندن لە فیکری ریگەچارە یەک بۆ کەمکردنەوە و نەهێشتنی ئەو دیاردە دابن کە وەک پەتا لە کۆلەڵگە بڵا بۆتەوە کە هۆکاری سەرەکیشی بۆ کەم هوشیاری کەساکەن دەگەرێتەوە.  بۆیە بە راشکاوی داتوانم ئاماژەی بەو خاڵە بکەم کە دەزگاکانی راگەیاندن هۆکاری بڵاو بوونەوەن تا چارەسەرکردن ، چونکە بە پێی پێویست نەیانتوانیوە مامەڵەی زانستیانە لە گەڵ رووداوکاندا بکەن و تاکەکان لە ئاست مافەکانیان هوشیار کەنەوە.
پەرەسەندنی ئەو توندو تیژیانە پەیوەندی بە ئاستی کۆمەڵگە پیاوساڵارەکانەوە هەیە کە تێیدا پیاوان شەرەف لە ناو دەلینگی ئافرەتدا دابینن، شتێکی حاشاهەڵنەگرە، هەموو ئەو توند و تیژیانەی کە ئەنجام دەدریت تەنها لەبەر ئەوەیە کە ئەو خێزانە کەسایەتی لە کۆمەڵگەدا لەککەدار نەبێت. بەپێی ئەو ئامارانە کە ساڵانە رادەگەیەندرێت، دەبینین کە ساڵ بە ساڵ ئەو توندو تیژیانە  رێژەیان زیاد دەکات.
توندو تیژی دژ بە ژنان لە هەر کۆمەڵگایەکدا بەدی دەکرێت ،بەڵام ئاستی ئەو توند و تیژیانە لە کۆمەڵگەیەکدا بۆ کۆمەڵگایەکی دیکە  جیاوازە. بەو مانایا کە توندو تیژی لە وڵاتە  دێموکراتەکانیش کە لە ئاستێکی باشی رەفای کۆمەڵایەتی و فەرهەنگیدان بەدیدەکرێت،  بەڵام جیاوازیەکە لەوەدایە کە لە وڵاتانێک کە قانون و یاسا حاکمە،  رێگە بە هیچ توند و تیژیەک نادرێت  و مافی ژنان و پیاوان لە یاساکان مسەوگەر کراوە و لەوانەشە لە هێندێک بواردا مافەکانی ئافرەت لەو وڵاتانەدا زیاتر بێت لە مافەکانی پیاوان ،  بەڵام بەداخەوە لە کۆمەڵگا سونەتیەکان ،یاساکان لەسەر بنەمای  دین و  مەزهەب  دارێژراون کە لە زۆر بواردە دژیاتی هەیە لە گەڵ یاساکانی مافی مرۆڤ. 

لە کۆتایدا دەمهەوێت ئاماژە بەوە بکەم  کە توندو تیژی دژ بە ژنان لە کۆمەڵگە گەشە نەسەندوەکاندا ،  بۆتە مۆتە و کابوسێک کە سەراپا مێشک و جەستەی ژنانی داگیر کردوە . بۆیە بۆ دەربازبوون لەو کابوسە ئەرکی ژنانە کە خۆیان لەو بەند و زنجیرە ئازاد  بکەن و بۆ دەستەبرکردنی مافەکانیان شێلگیرانەتر بێنە مەیدان و کارێک بکەن کە یاساکانی مافی مرۆڤ شوێن ئەو یاسانە بگرێتەوە کە لە سەر بنەمای ئایینی یان خێلەکی دارێژراون.
بۆ روونکردنەوە و وردبوونەوەی زیاتر لەو توندو تیژیانە بە پێویستم زانی ئاماژە بەو ئامارانە بکەم کە لە ساڵی2010  کەلەلایان بەریوەبەرایەتی توندو تیژی دژ بە ژیان لە کوردستان ئەنجام دراوە.
ئەوژنانەی کە لە پارێزگای هەولیر خۆیان کوشتوە ( 12) ژن کە تەمەنیان 18  بۆ 30 وە باس لەوە دەکات کە  ئەو خۆکشنە لە %٧٦ بە هۆی چەکەوە بوە ەر لە % ٣٣  لە ریگە خۆخینکاندن .
هەروەها راپرتەکە باس لەوەدەکات کە هەر لە سالی رابریدودا (26)  ژن كوژراون، کە لەوانە 5 یان بە به‌بیانووی‌ شه‌ره‌ف‌و (17)شیان به‌هۆی‌ كێشه‌ی‌ كۆمه‌ڵایه‌تی‌ کە بەسیی رۆر گرفتەکە دەگەریتەو ەبۆ  مۆبایل، ڕاپۆرته‌كه‌ ڕوونیشیكردووه‌ته‌وه‌، جگه‌ له‌كوژرانی‌ ئه‌و ژنانه‌ له‌هه‌ولێر، (64 ، كه‌ (55%)یان به‌هۆی‌ ڕقی‌ خێزانه‌كانیانه‌وه‌ بووه‌، (65%)ی‌ ئه‌و ئافره‌تانه‌ی‌ كه‌ سووتاون شوویان كردووه‌، هاوكات (102) سه‌دو دوو ژنی‌ تر به‌هۆی‌ قه‌زاو قه‌ده‌ره‌وه‌ سووتاون.
له‌و ڕاپۆرته‌دا باسی‌ له‌وه‌شكردووه‌، ساڵی‌ ڕابردوو (1123)  سكاڵایان تۆماركردووه‌، كه‌ (48%)یان ته‌مه‌نیان له‌نێوان (19 بۆ 30) ساڵیدابووه‌، (63%)شیان هۆكاری‌ سكالاَكان ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ كێشه‌ی‌ نێواخێزانه‌كان.

ڕاپۆرته‌كه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتی‌ گشتی‌ توندوتیژی‌ دژی‌ ژنان
ئاماژەی‌ به‌وه‌شكردووه‌، له‌و ساڵه‌دا (235 ئه‌شكه‌نجه‌دراون، كه‌ (85%)یان شوویانكردووه‌، (66%)شیان هۆكاری‌ ئه‌شكه‌نجه‌دانیان بۆكێشه‌ی‌ نێوان ژن‌و مێرد ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌، (35 ژنی‌ تریش توندوتیژی‌ سێكسییان به‌رامبه‌ر كراوه‌‌و كه‌ (60%)یان خوێنده‌وارن‌و (78%)ی ئه‌و ڕێژه‌یه‌ش، له‌لایه‌ن كه‌سانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ خێزان توندوتیژییان له‌به‌رامبه‌ردا كراوه‌.


به‌گشتی‌ ئه‌و دۆسێیانه‌ی‌ كه‌ ساڵی‌ (2010) له‌و به‌ڕێوه‌به‌رێتییه‌ تۆماركراون، (74%)یان له‌دادگا داخراون،
بەپێی ئەوئامارانە کە لە ساڵانە لە بەرێوەبەرایەتی توندوتیژییەوە رادەگەینرێت ، هۆکاری جیاواز لە خۆدەگرن کە بۆ ریشەکێشکردنی ئەو دیاردەیە پێویستە بە باشی لە هۆکارەکانی بکۆڵرێتەوە بۆ ئەوەی کۆمەڵگەیەکی هێمن و ئارام بەدی بێت کە دوور بێت لە هەرە جۆرە توند و تیژیەک.
بەهیوای کۆمەڵگەیەکی یەکسان و دێموکراسیخواز و دوور لە هەرە چەشنە توندو تیژییەک.
کوێستان عومەرزادە
   بۆ ئاماری ڕێژەی توندوتیژیەکان کەڵک لەو سایتە وەرگیراوە .
http://www.kcnorg.org

یکشنبه، آبان ۲۹، ۱۳۹۰

سوپاس و پێزانین بە بۆنە هەڵبژاردنم لە کۆمەڵەی کوڵتوری کورددا لە وڵاتی نۆروێژ


دوایی ئەوەی لە کۆبۆنەوەی ئەندامان و دۆستانی فەرهەنگ و کوڵتوری کورد لە تاریخ١٨.١١.٢٠١١ لە کۆمەڵەی کوڵتوری کوردی لە رۆمەریکە لە وڵاتی نۆروێژ، بە دەنگدانی ئەندامانی ئەو کۆمەڵە کوڵتوریە یەکەم دەنگم بەدەست هێنا ،ئەمرۆش لە دەنگدانێکی دیکەی ئەندامانی هەڵبژردراو لەو کۆمەڵەدا بە جێگیری کۆمەڵی کولتوری کوردی  و هەروەها بۆ بەرپرسی بەشی ئاموزشی ئەم ناوندە فەرهەنگیە هەڵبژردرام، هیوادارم بتوانم رۆڵم هە بێت لە ناسینی شارستانیەت وکوڵتوری گەلی کورد بە خەلکی وڵاتی نورویژ و هەروەها بتوانم نەوەی تازە پیگەیشتوو و منداڵانی کوردی تاراوگە نشین زیاتر  بە کوڵتوری دەوڵەمەندی خومانیان ئاشنا بکەین.
لێرەدا زۆر سوپاسی ئەو کەسانە دەکەم کە دەنگیان دا بە من ، منیش هیوادارم لە ئاست ئەو بەرپرسیاریەتەدا بم.
هەروەها داوا لە هەموو ئەو کەسانە دەکەم کە لە وڵاتانی ئوروپادا ژیان دەکەن و لە بوارێکدا کە پیوەندی بە کوڵتوری خۆمانەوە هەیە پسپۆرن پیوەندیمان پێوە بکەن بە تایبەت  ئەو کەسانەی لە ولاتی نۆروێژ نیشتە جێن. بۆ ئەوەی بە هاوکاری هەموو لایەکمان لە خزمەت بەرە پێشەوەچوون و گەشەسەندنی کوڵتوری کورد دا بین.

جمعه، آبان ۱۳، ۱۳۹۰

پیاوانیش دڵیان هەیە!!!



پیاوانیش دڵیان دەنگی هەیە،بەڵام  ترپەی دەنگی کەمترە لە دەنگی دڵی یەک ژن.
پیاوانیش لە تەنیایی خۆیاندا بۆ خۆشەویستەکانیان دەگرین، لەوانەیە نەت دیتبێ، بەڵام هەمیشە فرمێسکەکانیان لە چوارچێوەی دڵتەنگیەکانیان رادەگرن.
هەرکات تایبەتمەندی ژن بوونت دەبینم سینگم دەدەمە پێش... دەنگم بۆرتر دەکەم... تا لەرزینی دەنگم هەست پێ نەکەیت.
تایبەتمەندی پیاوبوون... پێت خۆشە لە خوێندنەوەی نیگای تیلە چاوی ژنێکەوە بێ، نەک  پیاو بیت بە هۆی هێزی بازوەکانت.!!!!
وەک تۆ، دڵم دەگیرێت، دەگوشرێت..،بەڵام ناگریم.
منداڵ دەبمەوە..بهانە دەگرم...
تۆ ئەوانە باش دەزانی...
بە دڵ ئارەزومە سەر بنێمە سەر رانت...
تاکو بە دەستەکانت، مووەکانی سەرم بڵارێنی...
پێم خۆشە بۆنت کەم....
عاشقی بۆنی پرچتم!
من زیاتر لە تۆ پێویستم بە باوەشی تۆیە....
چونکە کاتێک تەنیام... یادەوەری بیرەوەریەکانت هێز و ئومێدم پێ دەبخشێ!
تاکو بۆ بەختەوەریت.... پێکەنینت.... ئارامی وهێمنیت... تێبکۆشم....
من تایبەتمەندی پیاوبوونی خۆم بە هۆی تایبەتمەندی ژن بوونی تۆوە دەزانم!
ئەوە بوو دەردە، دەڵی پیاوێک..
تۆ ئەوانە تێدەگەیت بە هۆی ژن بوونتەوە.

جمعه، مهر ۲۲، ۱۳۹۰

ئەگەری ئاڵۆزتربوونی رۆژهەڵاتی ناوەراست


  
رۆژهەڵاتی ناوەراست هەمیشە لە درێژای مێژوودا، گۆرەپانی یەکلاکەرەوەی کێشەکان بووە. هەر لە شەری ئیمپراتوریەکانەوە بگرە تا ئێستا، ئەو ناوچەیە بە هۆی هەڵکەوتەی ژئۆپولیتی و ستراتیژیەتی جێگەی بایخی زلهێزەکانی جیهان بووە.هاتنە سەرکاری حکوومەتەکانی دیکتاتۆر و نەبوونی شفافیەت و متمانە و دواکەوتووی و ناهوشیاری خەڵکانی ئەو ناوچەیە ، کێشەکانی ئاڵۆزتر کردووە، بە چەشنێک هەر بیست یان سی ساڵ لە مێژووی سەد ساڵەی ئەو ناوچەیە ئێمە شاهیدی شۆرشێکی جەماوەری لە یەکێک لە وڵاتانی هەڵکەوتوو لەو ناوچەیە بووین، بەڵام بەداخەوە بە هۆی بێ پڵانی و نەبوونی هەدەفێکی ئامانجدار دیکتاتۆرێک رووخاوە و دیکتاتۆرێکی دیکە لە جێگەی زەق بۆتەوە.
دەتوانین بەراشکاوی ئاماژە بەوە بدەین کە هێنانی سەرکاری دیکتاتۆرەکان لە هەناوی ئەو کۆمەڵگایانە سەرچاوە دەگرێت، بەو مانایە کە خەڵکانی ئەو ناوچەیە بەدیهێنەری ئەو دیکتاتۆرانەن کە حکومرانیان دەکەن. ئەگەرچی کەسانێکیش هەن کە دژی ئەو دیکتاتۆرانە دەوەستنەوە، بەڵام بەداخەوە دەنگی ئەوانە زۆر کزە و زۆر درەنگ، زۆرینەی خەڵک لەو بۆچوون و ئامانجەکانیان تێدەگەن. بۆیە ئەگەر ئێستا وڵاتانی عەرەبی و باکووری ئەفریقا دەستیان داوەتە شۆرش و لە هێندێک لەوانە شۆرشەکانیان سەرکەوتووە، ئەوە بەو مانایە نییە کە بتوانن دێموکراسی بە مانای ووشە مومارسە کەن. سەرەرای ئەوە، پرۆسەی دێموکراسی پێویستی بە زەمان و کات هەیە کە زۆرینەی خەڵک  بتوانن لەوە تێبگەن کە دێموکراسی راستەقینە بە بێ هەڵاواردنی دین و سیاسەت نایەتە دیت، سەرەرای ئەوە دەبێت زمینە خۆشبکرێت بۆ ئەوەی یاساکانی مافی مرۆڤ جێگەی یاسا شەرعی و ئاینەکان لەو وڵاتانە بگرێتەوە، بەڵام لە وڵاتانەوە کە ساڵانێکی درێژە لە ژێر سایەی دیکتاتۆرەکانیان دا ژیاون ئەستەمە بە ماوەیەکی کورتخایەن ئامانجەکانیان بێتە دیت.
وڵاتانی ئێران و تورکیە هەر کامیان ئێستا بە شێوەیەکی راستە و خۆ دەست لە کار و باری ئەو وڵاتانە وەردەدەن کە شۆرشیان بە ئاکام گەیشتووە و یان خەریکە با ئاکام بگات. هەر کام لە وڵاتانە رۆڵی ئێمپراتوریەکانی سەفەوی و عوسمانی دەگێرن کە هەر ئەو رۆڵگێرانەیان ئاکامی باشی نە بۆ خۆیان نە بۆ ئەو وڵاتانەی خەڵکی وەزاڵەهاتوویان ویستوویانە یان دەیان هەوێت لە ژێر حوکمی دیکتاتۆرەکان بێنە دەر. دەستتێوەردانی تورکیا و ئێران زۆر بە ئاشکرایی لە وڵاتی سوریا دا دەبینرێت. ئەگەری زۆری هەیە کە هەر ئەو دەستێوردانە ببێتە هۆی ئەوە شەرێکی ناوچەیی لە رۆژهەڵاتی ناویندا هەڵگریسێت، کە هیچ کەس ناتوانێت داهاتوو و پانتایی ئەو شەڕە پێشبینی کات. سەرەرای ئەوە چاودێری پێشووی ئاژانسی وزەی ناوەکی بە راشکاوی رایگەیاند کە کۆماری ئیسڵامی دەتوانێت تا کۆتایی ٢٠١٣ دەستی بگاتە چەکی ناوەکی، کە ئەوەش نیگەرانییەکی زۆری بۆ کۆمەڵگەی جیهانی دروستکردووە، دوور نییە کە وڵاتانی جیهانی بۆ پێش گرتن لەو کردەوەیەی کۆماری ئیسلامی ئێران هەنگاوی پراکتیکی بهاوێژن. هەروەها کێشەی فەلەستین  بە بانگەوازی مەحموود عەباس لە رێکخراوەی نەتەوە یەکگرتووەکان خۆی ناوتەوە قۆناغێکی نوێ و حساسیەتێکی دروستکردووە بە چەشنێک کە رێبەری کۆماری ئیسلامی بە راشکاوی رایگەیاند کە دژی ئەو بۆچوونەی مەحموود عەباسە، هەروەها رایگەیاند کە فەلەستین وڵاتێکە کە سنوورەکەی لە نەهرەوە تا بەحرە. هەر ئەو بۆچوونەی رێبەری ئیسلامی ئێران، رێبەرانی ئیسرائیلی خستە ناو کردەوەیەکی بەرگری زیاتر لە جاران. جیا لە کێشەی فەلەستین  و شۆرشی وڵاتانی عەرەبی، چونەدەرەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق، کێشەکانی ئەو وڵاتە لە جاران قوڵتر دەکاتەوە و دووریش نییە کە دەستێوەردانەکانی وڵاتانی ناوچەکە لەو وڵاتەدا ، شەرێکی تایفی دەستپێبکات کە سەرتاسەری رۆژهەڵاتی ناوەراست بگرێتەوە.
کوێستان عومەرزادە