🕯️ ادامە فصل هفدهم: رازهایی از دل تاریکی

 

ادامە فصل هفدهم: رازهایی از دل تاریکی

پس از ماهها تلاش، گفتگو، و عبور از سخت ترین سنگلاخهای تاریخ، اکنون فصل تازه‌ای آغاز شده بود؛ فصلی که نه با خطابه‌های سیاسی و مرزهای خون چکان، بلکه با واژه‌های شعر، نور حکمت و زمزمه‌ی مهربانی در کلاسهای بی‌دیوار شکل می‌گرفت. هیوا دیگر نه تنها یک سفیر نور، که معلمی شده بود برای هزاران کودک، نوجوان، زن و مرد که در کلاس‌های آزاد کوهستان، کنار آتشهای آیینی، یا در دل کوچه‌ پس‌ کوچه‌های نینوا و کرماشان، دورش حلقه می‌زدند.

در یکی از جلسات نمادین، در سایه‌ی کوههای لالش، راهب بزرگ لالش با آرامش گفت:

« پیش از زرتشت، مردم این سرزمین پیرو خورشید، ستارگان، و آیین کهن نور بودند؛ همان چیزی که امروز به آن آیین ایزدی می‌گویید. زرتشت نه پیام‌آوری بیرون از این سنت، بلکه رفورمیست این آیین بود؛ آمد تا زبانی نو برای حقیقتی کهن بیاورد.»

 هیوا این سخنان را به شاگردانش منتقل می‌کرد؛ همان شاگردانی که از نینوا تا کرماشان، از عفرین تا مهاباد آمده بودند. او می‌گفت:

« کرامت انسانی نه در سایه سلاح، که در تابش نور حقیقت بازیابی می‌شود. ما فرزندان خورشیدیم، نه انتقام. آیینهای ایزدی، یارسان، زرتشتی، و حتی عرفان های شرقی مانند وداها، همه رشته‌هایی از همان نور واحدند که در دل تاریکی تاریخ پنهان شده‌اند.»

یکی از شاگردان پرسید:

« چرا یارسانها خود را پشت نام علی پنهان کردند؟»

هیوا با صدایی اندوهگین پاسخ داد:

« از ترس. ترس از حذف شدن. همانگونه که ایزدیان به یزید پناه بردند، نه برای محبت، بلکه برای بقا. تاریخ ما پر است از این پناه بردن های اجباری... و اکنون زمان آن است که بدون ترس، حقیقت وجود خود را بازگو کنیم .»

در آن روزها، شیخ اشراق نیز در گفتوگوهای رمزی با هیوا ظاهر می‌شد. در رویاهای شفاف یا مکاشفه‌های فلسفی، به او از ترکیب نور و ظلمت، از عالم مثال و از بازگشت به اصل می‌گفت. هیوا پی برد که بسیاری از اندیشه‌های سهروردی، از مفاهیم آیین ایزدی و یارسانی ریشه گرفته‌اند؛ چون مفهوم تناسخ، چرخه‌ی نور و تاریکی، و حتی بازگشت به اصل، همگی بخشی از آن آموزه‌های باستانی بودند که سهروردی به زبان فلسفه اسلامی بازتعریف کرده بود.

اما تفاوت این فصل با فصلهای پیشین در آن بود که همه چیز به سیاست ختم نمی‌شد. اکنون هنر، ادبیات، موسیقی و نیایش‌های خاموش‌ شده دوباره جان می‌گرفتند. بازسازی هویت تنها بازگشت به گذشته نبود، بلکه سفری به سوی آینده‌ای نوین بود؛ آینده‌ای که در آن هیچ کودک کورد، هیچ پیرو آیین یارسان یا ایزدی، به خاطر ایمان یا زبانش احساس شرم نکند.

 درس این کلاس‌ها تاریخ نبود، بلکه بازیابی هویت بود؛ هویتی که نه بر خاکستر انتقام که بر زیبایی فراموش‌شده‌ وجود انسانی بنا نهاده می‌شد. اینبار هیوا با همراهی راهبان لالش، پیران یارسان، و بازماندگان شعر و فلسفه، به دل رمز و رازهای سرکوب‌ شده بازمی‌گشت.

📚 در این کلاس‌ها:

• شاعران از حکمت خسروانی شعر می‌خوانند.
• معلمان بی‌دیوار از پیوندهای تاریخی آیین‌های بومی مانند یارسان، ایزدی و زرتشتی سخن می‌گویند.
• دروس برگرفته از شیخ اشراق، افلاطون، اوستا و آیین مهری برای نوجوانان تدریس می‌شود.
• پرسش اصلی این است: آیا می‌شود حقیقت را بدون خشونت بازپس گرفت؟

🎨 در بخش‌هایی از مدرسه، شاگردان نقاشی هایی از خدای خورشید، نیایش کوهها و چشم‌اندازهای مقدس لالش، آتشکده‌های خاموش و محراب‌های یارسانی را می‌کشند.

🌿 و معلمان همیشه این جمله را تکرار می‌کنند:

«هویت را نمی‌شود دزدید، فقط می‌شود پنهانش کرد... و حالا زمانِ کشف دوباره‌اش فرا رسیده.»

مدرسه‌های بی‌دیوار، اکنون به کارگاهی بزرگ برای بازسازی هویت معنوی کوردها تبدیل شده‌اند. نه با کتابهای رسمی، بلکه با حافظه‌ی جمعی، شعر، اسطوره، فلسفه و هنر. هیوا دیگر یک سخنران سیاسی نیست، بلکه استاد و راهنماست، همانگونه که روزی شیخ اشراق بود.

 

 رازهایی از دل تاریکی، رو سوی نور

در یکی از نشست های مدرسه‌های بی‌دیوار، در هوایی آکنده از عطر عود، صدای آرام هیوا در حلقه شاگردان طنین انداخت. آن روز، قرار بود بحثی تازه آغاز شود، بحثی که قرنها در غبار سکوت و ترس مدفون شده بود. 

شیخ اشراق نیز در جمع حاضر بود، نه در قامت گذشته، که در نور مکاشفه و بینشی نو. هیوا نگاهی به شاگردان انداخت و گفت:

« فرزندان نور، امروز می‌خواهیم از رازی پرده برداریم که هزاران سال در پشت پرده‌ی واهمه پنهان مانده؛ از آیینهایی که نه تنها ریشه در هویت ما دارند، بلکه بذر حکمت و نور را در جان بشر کاشتند.» 

شاگردی پرسید: «استاد، چرا در کتابهای رسمی چیزی از این آیینها نمی‌خوانیم؟ نه از یارسان، نه از ایزدی، نه از شبک یا دروزی…»

 شیخ اشراق، که نور لطیفی گرد چهره‌اش حلقه بسته بود، آهی کشید و گفت:

« زیرا در تاریخ، حقیقت همیشه قربانی قدرت بوده است. آنکه نور را می‌خواست، در تاریکی خاموشش کردند. آنکه حقیقت را گفت، به کفر متهم شد. اما اکنون زمان بازگشت است، نه بازگشت به انتقام، بلکه بازگشت به معنا.»

 

هیوا ادامه داد:

« در دل آیین یارسان و ایزدی، همان نور نخستین جاری‌ است. همان که شهاب‌الدین سهروردی، شیخ ما، آن را حکمت اشراق نامید. تناسخ، نور، و تاریکی، الهامی نبود از بیرون؛ این مفاهیم، از دل باورهایی آمده‌اند که در کوههای زاگروس، در معابد لالش، در غارهای اهورامانات و در دل‌ سروده‌های بی‌نام پدرانمان رشد کرده‌اند.»

 شاگردی دیگر پرسید: «پس چرا زرتشت؟ چرا اسلام؟ چرا همه اینها آمدند و ما را در خود بلعیدند؟» 

هیوا با نگاهی آرام پاسخ داد:

« زرتشت، اصلاحگر بود، اما اصلاح از دل همان آیین مهری و ایزدی. اسلام، در آغاز، پیام عدالت داشت، اما بعدها، قدرت چهره‌اش را تغییر داد. ما باید بفهمیم که هیچ آیینی دشمن ما نیست، آنچه خطرناک است، حذف و فراموشی است. ما از مسیر اشراق و نور، باید هر نام نیک را گرد هم آوریم. نه برای طرد دیگران، بلکه برای آشتی با خویشتن.»

شاگردی از میان جمع گفت: «و مدرسه‌های بی‌دیوار چه نقشی دارند در این راه؟» 

شیخ اشراق لبخند زد:

« مدرسه‌های بی‌دیوار، خانه‌های نورند. نه از برای آموزش رسمی، بلکه برای یادآوری؛ یادآوری اینکه کورد بودن، تنها یک نژاد نیست، بلکه حامل نوری است که از ایزدی تا یارسان، از زنانه‌ سروده‌های ماد تا عرفان خسروانی، در جریان است. ما دوباره خودمان را می‌سازیم، نه با خاکستر نفرت، بلکه با نور معنا.»

 

در پایان آن جلسه، شاگردان برخاستند، برخی اشک در چشمان داشتند، برخی سرشار از پرسش. اما همه با شعله‌ای تازه در دل، این مکان را ترک کردند.

هیوا رو به کوه‌های دور کرد و آرام گفت:

«امروز ما تنها راز را نگشودیم، امروز ما آغاز کردیم… آغازی بی‌پایان، در مسیر نور.»

فصل هفدهم: دروازه‌های خاموش

 

فصل هفدهم – دروازه‌های خاموش 

باد گرم عصرگاهی، بوی خاک و آتش را از دامنه‌های کوه شنگال به دشت می‌آورد. آسمان، رنگی میان سرخ و خاکستری داشت؛ گویی خورشید هم نمی‌خواست به این زمین غمزده پشت کند.

هیوا آرام از پیچ‌ وخم جاده خاکی پایین می‌آمد. کوله‌ای کهنه بر دوش داشت و عصای چوبی‌اش هر چند قدم یکبار بر سنگها ضربه می‌زد. الان هیوا هجده سال بیشتر نداشت، اما در نگاهش سنگینی سالهای یک مرد سی‌ ساله موج می‌زد. شاید چون در کودکی، مادر و خواهر کوچکش را در همان روزی از دست داده بود که پنج کامیون پر از مواد منفجره، اردوگاه آوارگان ایزدی در اطراف نینوا را به جهنمی بی‌انتها بدل کرد. هزار زن و کودک، در چشم‌ به‌همزدنی خاکستر شدند و او، به شکلی معجزه‌آسا، از زیر آهن و آتش بیرون کشیده شد.

آن روز، شعله‌های مرگ، بذر مکاشفه را در دلش کاشتند. سالها بعد، در یکی از همان شبهای بی‌پایان تبعید،برای چندمین بار شیخ اشراق را در خوابی روشن  در حیاط مدرسه لالش نوین دید که به او گفت:

« ای پسر نور، زمان آن رسیده که دانایی را از اسارت دیوارها رها کنی. مدرسه‌هایت را در هوای آزاد بساز، جایی که آسمان سقف باشد و زمین محراب .». 

اکنون، هیوا به شنگال برگشته بود تا نخستین مدرسه بی‌دیوار را بنا کند. جایی نه برای تکرار درسهای قدرتمندان، که برای زنده کردن ریشه‌های فراموش‌شده.

یک روز، در دامنه کوه، زیر سایه بلوطی کهنسال، حلقه‌ای از شاگردان با استاد شان از همان دیار جمع شدند: دختران ایزدی که هنوز رد زنجیرهای داعش بر مچ دستشان مانده بود، پسران یارسان که نسلها هویت خود را پنهان کرده بودند، شبکها، زرتشتی‌ها، مسلمانان و حتی بی‌ دینهایی که از جستجوی حقیقت به این حلقه آمده بودند.

پس از آنکه استاد، درس تاریخ را با موضوع انکار آیینهای باستانی در زیر سایه خلافت راتمام کرد، کلاس را به هیوا واگذار کرد. 

هیوا، با صدایی آرام ولی نافذ، گفت:

«  خوشحالم که شما را می بینم  در این مدرسه که از روستاها و  شهرها و اطراف استان نینوا آمده اید ، تا حقیقت را دریابید که چرا پدران ما سکوت کردند؟ چرا مادرانمان دعاهایشان را فقط در تاریکی زمزمه کردند؟»

پسری از میان جمع گفت:

«چون می‌ترسیدند. اگر می‌دانستند کی هستیم، ما را می‌سوزاندند.»

دختری ایزدی، با چشمانی که از آفتاب کویر رنگ گرفته بود، آهسته گفت:

«سالها گفتم مسلمانم تا به مادرم آسیبی نرسانند.»

هیوا نگاهش را به آسمان دوخت:

«اما تا کی می‌توان از نور فرار کرد؟ نور، حتی اگر پنهانش کنی، از زیر در بسته هم راهش را پیدا می‌کند.»

سپس، داستانی از مکاشفه خود با شیخ اشراق را بازگو کرد:

«در عالم مثال، پرنده‌ای طلایی هست که رازهای نخستین را بر بال دارد. اما او تنها بر شانه کسی می‌نشیند که جرأت نگاه کردن در آینه جانش را داشته باشد. امروز، من پرنده را بالای این حلقه می‌بینم…»

سکوتی ژرف افتاد. تنها صدای باد و خش‌خش برگها بود. 

هیوا ادامه داد:

«قرار نیست انتقام بگیریم. قرار نیست نفرت بیافرینیم. ما باید حقیقت را به شعر بازگردانیم، به موسیقی، به داستان و به فلسفه. این مدرسه‌ها، خاکستر کینه نیستند، چراغهای بیداری‌اند.»

شاگردی یارسان پرسید:

«استاد، ما که از یک دین و یک شاخه نیستیم، پس چه چیزی ما را به هم پیوند می‌دهد؟»

هیوا لبخند زد:

«شاید نه از یک شاخه، اما از یک ریشه‌ایم… و آن ریشه، نور است. نوری که از کوههای ما تا دل تاریخ می‌رود و هر بار که خواستند خاموشش کنند، شعله‌ورتر شد.»

 

آن روز، نخستین کلاس بی‌دیوار شنگال پایان گرفت. اما همه می‌دانستند این تنها آغاز است؛ آغازی که از دل خاکستر، مسیر خود را به همه کوهها و دشتهای کوردستان باز خواهد کرد.

 

شعله‌هایی که دیوار نمی‌شناسند

خبر «مدرسه بی‌دیوار شنگال» مثل نسیمی بهاری از کوهها گذشت و به دشتها رسید. در روستاهای دورافتاده بهدینان، در کوچه‌های باریک حلبچه، در دشتهای کرکوک و حتی در حیاطهای کوچک هورامان، ایلام و لورستان، پیرمردان قصه‌گو و زنان کتابخوان، از هیوا و حلقه شاگردانش حرف می‌زدند.

گفته می‌شد که در آن کلاسها، هیچ پرچمی جز آسمان نیست، هیچ دیواری جز دایره همدلی، و هیچ قانونی جز جستجوی حقیقت. هر کس می‌توانست بیاید: چوپان یا دانشجوی فلسفه، دختر نوجوان یا پیرزن حافظ شعرهای کهن.

یکماه بعد، دو جوان ایزدی که از شاگردان هیوا بودند، به دهوک رفتند و زیر درختان انار، کلاس دوم را برپا کردند. سه هفته بعد، جوانی یارسان از کرمانشاه، با الهام از آن حلقه، نخستین مدرسه بی‌دیوار روژهلات را در باغی قدیمی برپا نمود. 

هیوا، در نامه‌ای که برایشان فرستاد، نوشت:

«مدرسه بی‌دیوار یعنی جایی که سقفش آسمان باشد تا افق نگاهت محدود نشود. یعنی کتابت، سنگی باشد که روی آن می‌نویسی، یا برگی که از درخت افتاده. یعنی معلم و شاگرد، هر دو در جستجوی یک نور باشند.»

پیر روشنا نیز، وقتی از گسترش این حلقه‌ها شنید، گفت:

«این همان حکمتی است که شیخ اشراق در گوش من زمزمه کرد: نور را نمی‌توان در قفس گذاشت، حتی اگر قفسش از طلا باشد.» 

برای همین پیر روشنا بنا به سفارش شیخ اشراق،تصمیم گرفت در این راه یار و همراه هیوا باشد، تا این مدرسه ها  به بهترین شیوه اداره شوند و شاگردان این مدارس، فلسفه و شیوه درست زندگی کردن را یاد بگیرند و در سفر اشراقی به هر چهار بخش کوردستان هیوا تنها نباشد.

اما گسترش مدارس بی‌دیوار، تنها یک حرکت آموزشی نبود؛ آرام‌ آرام به جنبشی فرهنگی-فلسفی بدل شد. در حلقه‌ها، تاریخ واقعی کوردستان روایت می‌شد، داستانهای ممنوعه یارسان و ایزدی و علوی گفته می‌شد، و فلسفه اشراق با اسطوره‌های کوهستان پیوند می‌خورد.

حتی در شهرهایی که سایه امنیتی سنگینی داشت، مردم پنهانی حلقه‌هایی کوچک برپا می‌کردند. یک معلم زن از ارومیه نوشت:

«هر بار که کلاس شروع می‌شود، حس می‌کنم از تاریکی یک تونل به نور بازگشته‌ام.»

و هیوا در پاسخ نوشت:

«همین حس، یعنی فلسفه زنده است .»

 

تا پیش از پایان زمستان، مدارس بی‌دیوار در بیش از سی نقطه از کوردستان برپا شده بود.

فصل شانزدهم نجات بی‌انتقام؛ بازگشت به کرامت

 

فصل شانزدهم: نجات بی‌انتقام؛ بازگشت به کرامت

در آستانه‌ی شب، هنگامی که آسمان بالای مدرسه‌ی "لالش نوین" به رنگ آبی-نقره‌ای درمی‌آمد و ستارگان، آرام ‌آرام چون دانه‌های نور بر سقف آفرینش می‌نشستند، هیوا درمکاشفه ای درحیاط مدرسه کنار شیخ اشراق نشسته بود. سکوتی ژرف، آمیخته با عطر آرامِ خاک نم‌خورده و بوی چوب‌های کهنه‌ای که دیوارهای مدرسه را ساخته بودند، آن فضا را پر کرده بود. چراغهای نفتی آرام می‌سوختند؛ همچو قلبهایی که در تاریکیها، هنوز از نور سخن می‌گفتند.

هیوا سرش را پایین انداخته بود، اما چشمانش پر از روایت بود. سپس با صدایی آرام و محزون گفت:

« شیخ من، در این سفر، دیدم که چگونه انسان می‌تواند از گوهر انسانی خویش دور شود، تنها به سبب ترس، قدرت یا نادانی. دیدم که چگونه می‌توان نور را خاموش کرد، اما باز از دل خاکسترها شعله‌ای برمی‌خیزد. در سازمان ملل، سخن گفتم، نه برای قدرت، که برای کرامت. گفتم که ما کوردها، هفتاد و سه بار سوختیم، ولی از انتقام دم نمی‌زنیم، چرا که انتقام، تنها آتش را به آتش می‌افزاید، و ما پیام‌آوران نوریم، نه آتش .»

شیخ اشراق، با دستانی در هم گره‌خورده، سرش را کمی خم کرد و گفت:

« آنکه نور را شناخت، می‌داند که نجات در پیوند با هستی است، نه در جدایی از آن. انتقام، سایه‌ی خویش را بر روح می‌افکند و راه وصال را می‌بندد. اما کرامت، بازسازی می‌آفریند. تو، ای هیوا، با فلسفه‌ی اشراق، نه برای ملت خویش که برای انسان سخن گفتی. و این آغازِ رهایی حقیقی است . »

هیوا آهی کشید و ادامه داد:

 « سفرم به قلب درد بود. دیدم که کودکان ایزدی هنوز شبها در خواب از ترس می‌لرزند. دیدم که مادرانشان هنوز امید را در چشمان خورشید می‌جویند. دیدم که چگونه تاریخ می‌تواند تکرار شود، اگر ما از آن نیاموزیم. اما در دل همین دردها، جوانانی دیدم که لبخند می‌زدند. دختری که کتاب فلسفه‌ تو را در اردوگاه خوانده بود و گفت: “من دیگر قربانی نیستم، من وارث نورم.”»

شیخ اشراق تبسمی ملایم کرد. آنگاه برخاست و آرام به سوی درخت کهنسال باغ رفت. دستی بر تنه‌ی درخت کشید و گفت:

« این درخت، قرنهاست که ایستاده، بارها طوفان دیده، ولی ریشه در خاک دارد. انسان نیز چنین است، اگر به اصل خویش بازگردد. نه اصلی قومی یا مذهبی، بلکه آن اصل اشراقی که پیش از هر دین و فرهنگ، در جانش نهاده شده است.»

هیوا بلند شد و نزد شیخ رفت. گفت:

« می‌خواهم فصل نوین را با مهر آغاز کنیم، نه کینه. اگر بناست ما نماینده‌ی نور باشیم، پس باید حتی دشمنان دیروز را نیز در دایره‌ی انسانیت ببینیم. باید بنویسیم و بیاموزانیم، نه برای اثبات، بلکه برای بیدار کردن.»

شیخ گفت:

« و این همان خسروانی است؛ حکمت شاهانه‌ای که برای قدرت نیست، بلکه برای نگهبانی از معناست. برای آن است که حتی در برابر ظلم، فرو نغلتیم، که ظلم، با ظلم از بین نمی‌رود. با نوری دیگر باید پاسخ گفت .»

در همان شب، هیوا قلم برداشت و در دفتر خود نوشت:

« من بازگشته‌ام، نه با پرچمی در دست، بلکه با فانوسی از حکمت. نجات، تنها زمانی معنا دارد که انتقام، جای خود را به آموزش، و نفرت، به فهم بدهد. در جهانی که صدای انسان زیر نقاب سیاست گم شده، شاید صدای یک کودک کورد، با جامه‌ای ساده، بتواند ندای نور را دوباره بر دلها بنشاند.»

و آنگاه، تاریکی شب از هم شکافت، و نخستین پرتوهای فجر، از فراز کوههای پیرکوردستان، آرام آرام پدیدار شد...

نور، هنوز زنده بود.

درپایان فصل شانزدهم – "سفر آغاز می‌شود"

آن شب، در حیاط گِلی و خاموش مدرسه‌ی «لالش نوین» در اربیل، جایی میان کتابهای خاک‌خورده و دیوارهای بی‌روح، شیخ اشراق چراغی از نگاهش به دل هیوا بخشید. دستی بر شانه‌اش گذاشت و گفت:

« زمان آن رسیده که دانایی را از اسارت دیوارها آزاد کنی... برو آنجا که هنوز لبخندها بوی سوختگی می‌دهند، اما کودکان، امید را از خاکستر بازمی‌سازند.»

هیوا چیزی نگفت. تنها دل سپرد. 

روانه شد به سرزمین خستگان. به شنگال، جایی که کوه هنوز سوگوار بود. اما در دامنه‌های پرزخم آن، کودکانی بودند که هنوز رؤیا را بلد بودند.

و آنجا، زیر آفتاب خاموش، در سایه‌ی یک درخت انجیر، نخستین مدرسه‌ بی‌دیوار برپا شد.

هیوا دیگر تنها شاگرد شیخ اشراق نبود.

او آموزگاری شده بود با مشقی به نام امید، و تخته‌ای به نام آزادی.

فصل پانزدهم: بازگشت صفیر نور

 

فصل پا نزدهم: بازگشت صفیر نور

هیوا بازگشت.

بی‌هیاهو، بی‌عنوان.

نه چون رهبر سیاسی، بلکه چون مشعل ‌داری تنها، با فانوسی در دست و صدایی آرام،

که از گردنه‌های جهان گذشته بود تا دوباره از دل خاک لالش برخیزد.

در میدان اصلی مهاباد، مردم گرد آمده بودند.

بر پرده‌ای بزرگ، سخنرانی هیوا از لاهه دوباره پخش می‌شد.

مردم گریه نمی‌کردند، اما چشمها می‌درخشید.

پیرمردی که در دهۀ شصت شاهد اعدام قاضی محمد بود،

به نوه‌اش گفت:

« گوش کن جان من، این صدای آینده‌ است، نه صدای شکست...» 

پیرمردی در سنندج، نامش "ماموستا شاهو"، ۷۸ ساله، معلم بازنشسته‌ای که عمرش را با ترس از زبان مادری سپری کرده بود، با هیوا تماس گرفت.

با گریه‌ای پنهان گفت: 

« برای اولین بار حس می‌کنم واژه‌هایی که دهه‌ها در سینه‌ام زندانی بودند، حالا آزاد شده‌اند...»

در شنگال، دختری ایزدی، نامش "دلال"، ۱۶ ساله، که در اسارت داعش تولدی دوباره یافته بود،

مترجم کتابهای اشراق شد.

او هر روز یک پاراگراف از "تلویحات" را با صدای بلند برای همسالانش می‌خواند و بعد از آن می‌گفت:

« در تاریکی مطلق، این نور بود که من را زنده نگه داشت .»

در کرماشان، پسری نوجوان به نام "سیروان" که در تبعید به بلژیک رشد کرده و شعر می‌نوشت،

به پروژه‌ی نوور پیوست تا شعرهایی در ستایش نور و بازگشت بنویسد.

در یکی از گردهمایی‌ها، او این شعر را خواند:

« ما تبعیدی نبودیم، ما بذری بودیم

که در خاک دور، ریشه زدیم تا روزی با خورشید بازگردیم...»

 

و در حلبچه، پیرزنی به نام "دایه تارا"، تنها بازمانده‌ یک خانواده‌ی قربانی سلاح شیمیایی،

پس از سالها سکوت، دوباره به زبان مادری لب گشود.

او در نشست محلی پروژه نوور گفت:

« تا دیروز از دود می‌ترسیدم... امروز از نور حرف می‌زنم. فرقش را هیوا به من یاد داد.»

 

در چنین فضایی، مدارس بی‌دیوار در سرتاسر کوردستان شکل گرفتند:

کتابخانه‌هایی که در چادرها ساخته می‌شد،

کلاسهایی که در دل کوهها تشکیل می‌شدند،

آیینهایی که نور را می‌ستودند، نه قدرت را.

 

و هیوا، در کنار همه، بی‌هیچ درجه یا عنوانی، می‌گفت:

« نور اگر فقط در من بماند، می‌میرد...

باید در شما شکوفا شود.

نور را نجات ندهید، نور شما را نجات خواهد داد.

 نور، تنها از آسمان نمی‌تابد...

گاهی از چشمان یک کودکِ بی‌پناه، از لبخند یک مادر ایزدی،

از جسارت یک پیرزن کورد که دیگر نمی‌ترسد، می‌درخشد.

 جهان، با جنگها اداره نخواهد شد...

تنها نوری که از حکمت برخیزد، می‌تواند ملتها را نجات دهد.»

 

سازمان ملل، بار دیگر در برابر این "رستاخیز خاموش" حیرت کرد.

هزاران چشم به لالش نوین دوخته شد، جایی که خورشید، هنوز بر همان قله می‌تابید

اما این بار، با امیدی تازه.

و در پایان، دختری خردسال، که در میان خرابه‌های کوبانی متولد شده بود،

از هیوا پرسید: 

« تو از کجا می‌آیی؟»

هیوا خندید و گفت:

«من از آینده آمده‌ام… آینده‌ای که با تو آغاز می‌شود.»

فصل چهاردهم – عرق شرم بر پیشانی تاریکی

 

 فصل چهاردهم – عرق شرم بر پیشانی تاریکی

چند ساعت پس از سخنرانی تاریخی هیوا در صحن اصلی سازمان ملل، موجی از واکنش ها، نشست اضطراری‌ را در ساختمان شورای حقوق بشر سازمان ملل رقم زد. نشستی که در ابتدا تنها برای گفتوگو تشکیل شده بود، به‌سرعت رنگی دیگر گرفت؛ چرا که صدای نور، خواب وجدان جهان را به هم ریخته بود.

 

نمایندگان رسمی چهار کشور ـ ایران، عراق، ترکیه، و سوریه ـ با ظاهری دیپلماتیک اما چهره‌هایی سرد و مضطرب در تالار حضور یافته بودند. در میان هیاهو و نگاه‌های محتاطانه، هیوا در سکوتی عارفانه وارد شد؛ نه چون یک سیاستمدار، که همچون یک درویش روشن‌ بین. ردای سپید ساده‌اش با نشان لالش و علامت اشراق بر سینه، در میان کت و شلوارهای رسمی همچون پیامبری در عصر ماشین می‌درخشید.

صدا که گرفت، تاریکی سکوت شکست:

« من از کوههای شنگال آمده‌ام... از دل خاکی که دخترانش را دزدیدند، زبانش را بریدند، و تاریخش را انکار کردند.

اما هنوز، نور خاموش نشد.

نیامده‌ام برای دادخواهی گذشته،

بلکه برای دعوت به آینده‌ام.

آینده‌ای که در آن، ملت کورد نه ابزار سیاست،

بلکه شریک انسانیت است.»

هیوا با قامتی استوار، چشمانی فروزان، و صدایی نرم و نافذ سخننانش را ادامه داد و گفت:

« من از سرزمین خورشید آمده‌ام.

از دیاری که هنوز زخمهای آن از دست داعش خشک نشده،

از لالش، جایی که صدای نور هنوز در غارهایش طنین‌انداز است.

آمده‌ام به‌جای اسلحه، با شعله‌ی اشراق سخن بگویم.

نه برای جنگیدن، که برای یادآوری این حقیقت:

ما ملت کورد، پیش از دین، پیش از مرز، و پیش از دولت،

وارثان نور بوده‌ایم.»

سپس، هیوا یکی‌یکی به گذشته هر چهار کشور پرداخت، نه با اتهام، بلکه با آینه‌ای از حقیقت.

🔹 به عراق گفت:

« کجای قانون اساسی‌تان، که خود نگاشته‌اید،

به گورهای جمعی انفال وحلبچه پاسخ داده است؟

چه جوابی برای پیمان‌شکنی‌هایتان در مناطق مورد مناقشه دارید؟

آیا نور را در چاه‌های نفت دیدید و یاد انسان افتادید؟»

🔹 به سوریه گفت: 

« کوردها در قامیشلو، حسکه ، عفرین و حلب بودند،

پیش از تولد دولت مدرن سوریه.

اما در مدرسه‌های تان، نه نامشان بود و نه زبانشان.

و امروز که خودمختاری را لمس کرده‌اند، می‌خواهید با داس مذهب یا قومیت،

دوباره از ریشه برکنید؟»

🔹 به ترکیه گفت:

« چند دهه، صدای این ملت را "ترک کوهستانی" نامیدید.

زبان را جرم کردید، فرهنگ را تروریسم خواندید.

امروز اما نور در دل همان کوهها شعله‌ور است.

آیا زمان آن نرسیده به جای انکار، به آشتی فکر کنید؟»

🔹 و به ایران گفت:

« کوردها، مانند لر، بلوچ، عرب و ترک،

فرزندان این سرزمین‌اند، نه مهمانانش.

اما چرا همیشه در حاشیه‌اند؟

چرا نوور، در سایه اند؟

شیخ اشراق را در حلب کشتند، اما اندیشه‌اش از مرزهای شما برخاست.

آیا زمان آن نرسیده دوباره گوش به حکمت بدهید،

نه به سرنیزه؟»

هیوا سپس، دست بر سینه گذاشت و ادامه داد:

« من در مدرسه‌ی لالش نوین، با شیخ اشراق آموختم

که ظلم، حتی اگر در زر پیچیده شود، باز هم تاریکی‌ است.

و نور، اگر چه خاموش به نظر آید، با یک جرقه، جهانی را روشن می‌کند.

بیایید به‌جای دیوار، پل بسازیم.

به‌جای ترس، اعتماد بکاریم.

به‌جای سرکوب، حقیقت را بپذیریم.»

در تالار، سکوت سنگین شده بود. اما نه از بی‌توجهی، بلکه از سنگینی حقیقت.

عرق شرم، بر پیشانی نمایندگان نشست کرده بود. برخی سر به زیر انداخته بودند، برخی به برگه‌های یادداشتشان پناه بردند، اما هیچ‌کس نتوانست چشم در چشم هیوا بدوزد.

سپس، هیوا گفت:

« من خواهان استقلال نیستم چون از شما می‌ترسم؛

بلکه چون شما از همزیستی می‌گریزید.

اما هنوز دیر نیست.

فدرالیسم، کنفدرالیسم، یا هر نامی که می‌خواهید بر آن بگذارید،

اگر در آن کرامت باشد، نور هم خواهد بود.

فقط یک اصل باید پذیرفته شود:

کورد بودن، جرم نیست؛

بلکه بخشی از حقیقت انسان بودن است.»

در پایان، شورا به اجماع تصمیم گرفت تا کمیسیون ویژه‌ای برای بررسی حقوق کوردها در هر چهار کشور تشکیل شود. تصمیمی که اگر چه هنوز ضمانت اجرایی نداشت، اما نشان از تغییری در هوا می‌داد.

پس از پایان رسمی سخنرانی، خبرنگاری فریاد زد:

 « آیا شما از این پس رهبر سیاسی ملت کورد هستید؟»

 هیوا مکثی کرد. به تصویر شیخ اشراق در دلش اندیشید، به شنگال، به دختران ایزدی، به کوههای خابور… و گفت:

« من نه رهبرم، نه سیاست‌مدار.

من فقط شعله‌ای از لالش هستم که به سازمان ملل رسید.

صدای مردمی‌ هستم که نه برای قدرت، بلکه برای کرامت جنگیده‌اند.

سیاست را به آنان واگذار می‌کنم که با خرد و مشورت ملت سخن می‌گویند.

من اما به کوهها بازمی‌گردم،

به مدرسه‌ی نور،

به پرورش کودکان روشن،

به بنای نسلی که به‌جای سلاح، با شعور،

راه نجات را از دل تاریکی خواهند گشود.»

هیوا، آرام و بی‌ادعا، از تالار خارج شد. نه چون سیاستمداری پیروز، بلکه چون چراغی که شعله‌ای دیگر را روشن کرده و خاموشی نمی‌پذیرد.

فصل سیزدهم: سخنرانی هیوا در سازمان ملل

فصل سیزدهم: سخنرانی هیوا در سازمان ملل – صدای روشنایی از سرزمین خورشید

در مقر سازمان ملل در ژنو،

در اجلاس سالانۀ «ملتهای بی‌دولت و هویت های فراموش‌شده،»

برای نخستین ‌بار، یک کودک ایزدی از مدرسۀ لالش نوین

دعوت شد تا به نمایندگی از مردم کورد و بازماندگان نسل‌کشی شنگال، سخن بگوید.

 

سالن مملو از نمایندگان ملتها بود.

عده‌ای با پرچم، عده‌ای با کت و شلوارهای سیاسی.

اما هیوا، با لباس ساده‌ی سفید ایزدی،

با چشمانی روشن و کتابی در دست، پشت تریبون رفت.

 

🎙️ متن کامل سخنرانی هیوا – "دعوتی برای زیستِ نو"

« من از کوردستان آمده ام؛

نه از یک دولت، بلکه از ملت نور؛

از شنگال، جایی که هزاران دختر ایزدی به اسارت رفتند

و هنوز صدای نیایش‌شان در کوههای لالش پیچیده است.

اینجا، در مقر سازمان ملل، من تنها یک سخن دارم:

ما نیز انسانیم.

ما نیز سزاوار زندگی‌ هستیم که دیگران آن را بدیهی می‌دانند. 

در سال ۲۰۱۷، بیش از ۹۳٪ مردم اقلیم کوردستان به استقلال رأی دادند؛

اما هیچ کس ما را ندید.

چرا؟ چون سلاح نداشتیم؟ چون منافع دیگران در خطر افتاد؟

من از سرزمینی می‌آیم که خورشید قبلۀ ما بود،

و امروز هنوز هم، با تمام جینوسایدهایی که دیدیم،

هنوز به نور ایمان داریم، نه به تاریکیِ انتقام.

 

من با خود، کتاب حکمت خسروانی شیخ اشراق را آورده‌ام.

فیلسوفی که قرنها پیش، در همان سرزمین ما، گفت:

"اگر راهی به سوی رهایی هست، از درونِ نور می‌گذرد."

 

ما کوردها، فرزندان سومر و لولوبیان، ایلام و ماد،

با زبانی که ریشه در خورشید دارد،

با فرهنگی که ترانه بود پیش از آنکه قانون باشد،

همواره ایستاده‌ایم — اما خاموش.

اما امروز، این سکوت شکسته است.

ما اینجاییم، برای طرحی نو در انداختن.

 

🔸 چهار اصل «ملت روشنایی» بر پایۀ حکمت اشراق:

• آزادی ملتها نه از راه جنگ، بلکه از راه آگاهی درونی و حکمت فطری 
• بازسازی هویت، نه بر خاکستر نفرت، بلکه با زبان شعر، فلسفه و هنر
• زیست جمعی نو، نه با مرز و نفرت، بلکه با نور و معنا
• پیوند فلسفۀ کهن با تمدن نوین، بدون ذوب شدن در شرق یا غرب

 

« ما کودکان نوریم .

ما دولت نداریم، اما نور داریم.

و اگر جهان چراغی برای ما نیفروزد،

ما خود خورشید خواهیم شد.»

 

سالن ژنو در سکوتی عمیق فرو رفت.

عده‌ای اشک می‌ریختند، برخی می‌نوشتند.

و شاید همان‌جا،

ملتهایی که خود نیز بی‌صدا بودند،

با هیوا احساس خویشاوندی کردند.

 

پایان فصل سیزدهم

« و اینگونه، صدای یک کودک،

نه فقط تاریخ را به یاد آورد،

بلکه افقی تازه پیش چشم جهان گذاشت...»