شۆرشی ژن ،ژیان ،ئازادی

 

وشەی شۆڕش، بە واتای سەرهەڵدان و لە روانگەی کۆمەڵناساندا، هەر بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی جەماوەری کە ببێتە هۆی پرۆسەی گەورەی چاکسازی یان گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی ، پێی دەوترێت شۆڕش.

شۆڕشە گەورەکان ئەو شۆڕشانەن کە لەگەڵ خۆیاندا  گۆڕانکاری بنچینەییان خۆڵقاندووە، لە حکومەت و قەوارەی کۆمەڵایەتی وڵاتێکدا ، لەنێویاندا دەتوانین ئاماژە بە شۆڕشی گەورەی فەرەنسا و شۆڕشی روسیای ١٩١٧  بکەین.

ئەو شۆڕشانەی  کە لە سەدەی بیستەمدا ڕوویان داوە، كاریگەری زۆری لەسەر كۆمەڵگەی ئەو وڵاتانە هەبووە و نزیكەی هەموو شۆڕشەكانی سەدەی ڕابردوو لە كۆمەڵگە تازەپێگەیشتوەكاندا ڕوویان داوە نەك لە وڵاتانی پیشەسازیدا. ئه‌و دوو ڕووداوه‌ شۆڕشگێڕانه‌ی که‌ قووڵترین ئاکامیان بۆ هه‌موو جیهان هه‌بوو، بریتی بوون له‌ شۆڕشی ڕووسیای ساڵی 1917 و شۆڕشی ساڵی 1949ی چین. هەردوو شۆڕشەکە لە کۆمەڵگەی گوندنشین و سوننەتیدا ڕوویانداوە، هەرچەندە یەکێتی سۆڤیەت لەو کاتەوە ئاستێکی بەرزی پیشەسازی بەدەستهێناوە. هەروەها زۆرێک لە وڵاتانی جیهانی سێیەم لە سەدەی بیستەمدا شۆڕشیان بەخۆوە بینیوە، بۆ نموونە مەکسیک، تورکیا، میسر، ڤێتنام، کوبا و نیکاراگوا. ئێران لە ساڵی ١٩٧٨دا بە شۆڕشێکی جەماوەری گەورەدا تێپەڕی.

تەنانەت ئەمڕۆش ، شاهیدی ئەو شۆڕشانەین کە لە سەدەی بیست و یەکەمدا ڕوویانداوە یان ڕوودەدەن، شۆڕشەکانی تونس و میسر کاریگەرییەکی زۆریان لەسەر پێشهاتەکانی ناوچەکە هەبووە و هیوای خەڵکی ناوچەکەیان بۆ دیموکراسی زیاتر کرد. دیکتاتۆرەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە ناوچەیەکی دەوڵەمەندیان لە جیهاندا  لە بەردەستدا هەبووە و هەیە چ لە رووی سەرمایەی مرۆڤیەوە و چ لە ڕووی کانگای نەوت و گاز و هتدەوە، نەک هەر خەڵکیان لە وڵاتەکانیان بێبەش کرد لە داهاتی ئەو کانگایانە ، بەڵکو  ئازادی و توانای  بریار دان و بیرکردنەوەشیان لێ زەوتکردن .

 کۆماری ئیسلامی ئێران  لە ساڵی ١٣٥٧شۆڕشی گەلانی ئێرانیان دزی و ئێستا  پێیان وایە دەیانەوێت زاڵ بن بەسەر جیهاندا و دەسەڵاتی عەدالەتی مەهدی دامەزرێنن، لە هیچ تاوانێک  بۆ بەرەو پێش بردنی ئەو بیرۆکریان بەرانبەر گەڵانی ئێران  و ناوچەکە لەو چڵ و سێ ساڵەی حکومەتیان سڵ نەکردەوتەوە .

 ئەوەی ئێستا لە کوردستان و ئێران روو دەدات  کەلەکە بووی ئەو کێشە و ئاریشانەن کە خەڵکی ئێران لەو ماوەی کۆماری ئیسڵامی ئێراندا رووبەرووی بونەتەوە . خەڵک لەم ماوەیەدا ئەزموونێکی باشی پەیدا کردوە  و ڕێگە نادەن جارێکی دیکە شۆڕشەکەیان بە فیڕۆ بچێت، بەڵام ئەم پرسیارە دێتە گۆرێ: ئایا خەڵک و پلاتفۆرمی سیاسی ئێران توانای شۆرشێکی دیکەیان هەیە؟ ئایا ئەم شۆرشە کە زۆربەی شارو شاروچکەکانی ئێرانی گردۆتەوە سەرکەوتوو دەبێت و ئاکامەکەی دەبێتە شۆرشی هەموو گەڵانی ئێران، بەو واتایا گەڵانی ئێران لە سایەیدا بە مافەکانی دەگەن؟

 بۆ ئەوەی وەڵامێکی ورد و زانستی بۆ ئەم پرسیارە بدرێتەوە، پێویستە گرنگی بەو فاکتەرانە بدەین کە شۆڕشەکان لە قاڵب دەدەن و سەردەکەون؟ ئایا ئەو فاکتەرانە بۆ شۆڕشی ئەمجارە ، خوازراو بوونیان هەیە یان نا؟..

 شارەزایانی زانستی سیاسی بە تایبەت لە مەسەلەی شۆڕشەکاندا لەسەر بوونی چوار فاکتەر و توخم بۆ پێکهاتن و سەرکەوتنی هەر شۆڕشێک کۆکن.

یەکەم : ناڕازیبوون لە دۆخی ئێستا،

دووەم: ڕۆحی شۆڕشگێڕانە و ناڕەزایەتی دەربڕین بەرامبەر بە دۆخی ئێستا،

سێیەم:  ئایدیۆلۆژی و یان  بەرنامەیەکی شۆڕشگێڕانە  و باش دژی سیستەمی ئێستای حکومەت و دوای رووخای ئەو .

چووارەم : رێبەری و سەرکردایەتی.

 چوار توخم و فاکتەری بنەڕەتی و پێویستن بۆ پێکهاتن و سەرکەوتنی هەر شۆڕشێک. ئەم چوار فاکتەرە ئێستا لە ئێران ئامادەن.

ئەوەی کۆماری ئیسڵامی ئێران تا ئێستا بە ترس و تۆقاندن،  خەڵکیان لە هاتنە سەر شەقامەکان کۆنترۆڵ کردبوو  بە کۆژرانی زاڵمانەی ژینا ئەمینی  و هاتنە سەر شەقامی خەڵک، لە زۆربەی شارو شاروچکەکانی ئێران و یەکیەتییەک  کە لە دروشمەکانی ئەمجارە ی خۆ پێشاندەران کە لە هەموو پێکهاتەوە و گەڵانی ئێراندا رەنگدانەوەی هەیە لە گەڵ هاو سۆزی و پشتیوانی لە گەلی کورد ، هیچ ترسیان نەماوە و زۆر ئازایانە رووبەرووی هێزە سەرکوتکەرەکانی رژیم دەبنەوە.

ئەگەر بۆ بەرچاو روونی، بە کورتیش چاوێک لە مێژووی هەریەک لە وڵاتە گەورەکانی عەرەبی لە حەفتا ساڵی ڕابردوودا بخشێنینەوە، دەبینین چ کودەتا و خوێنڕشتن و گۆڕانکارییەک ڕوویداوە. لە عێراقی دراوسێی ئێران، کودەتایەکی سەربازی کۆتایی بە دەسەڵاتی پاشایەتی هێنا. چەند ساڵێک پێش ئەوە، لە میسر، ئەفسەرە لاوەکان بە ئەنجامدانی کودەتای سەربازی ڕژێمی شاهانەیان ڕووخاند و سیستەمێکی ستەمکاری و ناکارامەیییان دامەزراند، کە جەمال عەبدولناسر هێمای باڵای ئەو سیستەمە بوو. کودەتا لە دوای کودەتا لە سوریا ڕوویدا. تا دواجار حافز ئەسەد نیزامی دەسەڵاتی گرتە دەست و چەند دەیەیەکی خایاند و دواجار حکوومەتی ڕادەستی بەشاری کوڕی کرد . لە لیبیا قەزافی بە ئەنجامدانی کودەتای سەربازی دەسەڵاتی گرتە دەست . سودان وڵاتێکی تری کودەتا عەرەبییە کە عومەر بەشیر بەهاوکاری دەسەڵاتی سەربازی زاڵ بوو. لە لوبنان هەرچەندە کودەتای سەربازی ڕووی نەداوە، بەڵام ئەو وڵاتە هەمیشە ڕووبەڕووی شەڕی ناوخۆ بووەتەوە، چونکە خاوەنی پێکهاتەیەکی کۆمەڵایەتی و سیاسی زۆر ئاڵۆزە کە دۆخەکە زۆر لەرزۆک دەکات. حکومەتی یەمەنیش  بە هۆی کودەتا چوار دەیەی پێش ئێستا کۆتایی بە دەسەڵاتی پاشایەتی هێنا، بە یەک وشە، لە چەند دەیەی ڕابردوودا، ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەمیشە ناوەندی گرژی و ئالۆزی بووە تا ئێستا.

لە کۆتاییدا،  ئەو پرسیارانە دەبێت هەر تاکیکی ئێرانی لە خۆی بکات کە : ئایا  شۆرشی ئەمجارە بە ئاسانی سەر دەکەوێت ؟  بە رای من بۆ  دڵنیابوون لە  سەرکەوتنی  شۆرشی ئەمجارە، گەڵانی ئێران دەبێت بەهایەکی گەورە بدەن و لە هیچ فیداکارییەک سڵ نەکەنەوە، چونکە رژیمی دیکتاتوری کۆماری ئیسڵامی هەر لە سەرەتاوە بە خوێن هاتووە و پێویستیشی بە خوێنێکی زۆرە تا دەستیان لە دەسەڵات بەردەبێت، هەروەها یەکێتی لە نێوان گەڵانی ئێراندا دەبێت بگاتە ئاستێکی بەرز، لە دروشم و کردەوە و بەرنامەکانیاندا دەبێت رەنگدانەوەی ئەو یەکیەتییە  بن چ ئێستا و چ لە دوای کۆماری ئیسڵامی.

لە ئەگەری بە سەر ئەنجام نەگەیشتنی راپەرینەی ئەمجارە، کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ مانەوەی خۆی ، شەرێکی گەورەی ناوچەیی دەست پێدەکات کە هەموو گەڵانی ئێران و ناوچەکە خسارمەندی سەرەکی ئەم شەڕە دەبن.

دیتنی ئەو فرۆکەوانەی بۆمبەکانی نیزیک من خستنە خوارەوە !!!

جەنگ، یەکێک لە قزێونترین رێگەیە کە ئینسانەکان و دەوڵەتان بۆ چارە سەری کێشەکانیان کەڵکی لێوەردەگرن. جیا لە ئەوەی لەم رێگەوە، ئامانجی باش بەدیناهێنن، بگرە کە ئاکامی خەراپیشی بۆ جیلەکانی دوایش بە جێدەهێلن.

یەکێک لە هۆکارە سەرەکییەکانی ئاوارەبوونی ئینسانەکان ، جەنگەکانن. منداڵەکان بە هۆی ئەوەی بەرگەی ئەم شەڕانە ناگرن، بە پێی ئامارەکان ٨٠ لەسەدی  ئەو کەسانە پێکدێنن. جیا لە ئاوارە بوونیان کاریگەری خەراپیش لە سەر جەستە و رووحیان جێدێلێت.

لە دایکبوونی ئێمە، هاوکات بوو لە گەڵ ئەو شۆرشە نگریسەی ئیسلامی ئێران و دەستپێکی هەشت ساڵ جەنگی ئێران وئێراق. بەو واتایە کە تەواو روئیا و ئارەزوەکانی منداڵی ئێمە ،بە هۆی ئەو شەڕە بێ ئامانجەی ئەو دوو وڵاتە ، بێ باڵ و پەر کران.  

یەکێک لە بیرەوەرییە تاڵانەی کە لە تەمەنی شەش ساڵی مندا روویدا کەوتنە خوارەوەی ئەو بۆمبانە بوو کە فرۆکە شەرکەڕەکانی ئێراق لە کێو و دۆڵێ تەنیشت گوندی ئێمەی دەیانخستە خوارەوە. 

رۆژێک جیرانێکمان کە خەریکی کارکردن بوو لە  رەز و باغەکەی وپێنج کیلۆ میتر دوور بوو لە دێهاتەکەمان ، خواردنی لە بیر چوو بوو بۆ نیوەرۆ لە گەڵ خۆی بەرێت. کوری دراوسێکەمان کە هاورێی من بوو داوای لێکردم لە گەڵی بچم . هاورێکی دیکەشمان لە گەڵ کەوت. نیزیکەی سێ کیلۆمیتر لە دێهاتەکەمان دوور کەوتبوینەوە کە دەنگی فرۆکە جەنگییەکانی ئێراقمان  گوێ لێبو. ئێمە زوو خۆمان لە پەنا دارێک شاردەوە. بە چاوی خۆمان چاومان لێبوو کە دوو فرۆکەکە ئەوندە نیزیکمان ببونەوە کە هەڵاتنمان بۆ نەدەکرا و بە ئاسانی چاومان لەو بۆمبانە بوو کە بەرەو زەمین دەهاتن. لە سەرەوەی ئێمە شاخێکی بەرز بوو. بۆمبەکان کاتیک دەکەوتنە سەر عەرز دەتەقینەوە و پریچکەکانی بە سەر ئێمەدا دەخشا. 

ئەو رۆژە زۆر ترسایین،بەڵام لە مەرگ نەجاتیمان بوو. ئەو فرۆکانە یەکەم جارو ئاخیر جاریشیان نەبوو کە بۆمبەکانیان لەو شوێنە بەردەدانەوە. جارێکی دیکەش کە لە یادمە ، جەژنی قوربان بوو، خەڵک بزن و مەڕ و ماڵاتی کریبوو بۆ قوربانی. لە رووبەرووی دێهاتەکەمان ئاشیکی لێبوو. لە سەر بانی ئەو ئاشە و ئەو مەڕ و ماڵاتەیان سەر دەبری. زۆری پێنەچوو کە فرۆکەکانی ئێراق  ئەو رۆژە   بە سەر ئاسمانی گوندی ئێمەدا دەگەرانەوە و بۆمبەکانیان لە دەشت و دۆڵی تەنیشت گوندکە خاڵی کرد و  تەقینەوە دەستیپێکرد و هەرکەسێک لە هەوڵدابوو گیانی خۆی رزگار کات . گوشت و هەموو شتێک تا ماوەیەک بە جێما . ئەو رۆژەش ئێمە خێرمان نەدیت لە گۆشتی قوربانی.

ئەو کات بیرم دەکردەوە، بۆ دەبێت ئەو بۆمبانە لەو شاخانە بخنە خوارەوە، لە حالێکدا هیچ لشکر و پایەگایەکی ئێران لەوێ نەبوو. کاتێک هاتمە  نۆروێژ ، چارەنووس منی بە یەکێک لەو فرۆکەوانانە کە لەو شەڕ نگریسەدا بەشدار بوو ناساند. فرۆکەوانەکە ناوی ئەحمەد  بوو مەسیحی. ئەحمەد کاتێک باسی ئەو شەڕەی دەکرد، لە روخسارییەوە دیار بوو زۆر تورە و نیگەران بوو، دەیگووت:" خومەینی  و سەددام گەوجترین و ئەحمەقترین کەسی رۆژگاری خۆیان بوون." شەڕێکیان دەستپێکرد کە هیچ ئاکامی نەبوو، بێجگە لە مالوێرانی و بەهەدەردانی سامانی وڵاتەکانییان.

ئەحمەد رۆژێک باسی ئەوەی بۆ کردم کە من فرۆکەوانی، فرۆکەی سیخۆ بووم. لە مانگێکدا چەند جارێک فرینمان هەبوو کە بچینە ناو خاکی ئێران و لە پێگەکانی رژیم بدەین.دەیگووت:" من و هاورێیەکم هەمیشە بۆمبەکانمان لە کێو و بەندەنی نیزیک سنووری ئێران و ئێراق دەخستە خوارەوە. بۆ ئەوەی زیان بە خەڵکی ئاسایی نەگات ."

منیش ئەو داستانەی لە سەرەوە بۆ ئێمەی روودا بوو بۆم باسکرد و پێم گووت. ئەحمەد لەوانەیە تۆ ئەو فرۆکەوانە بیت کە بۆمبەکانت نیزیک من بەردایەوە. بە بزەوە پێی گووتم :" ببورە ، لەوانەیە من بوو بم."

 منیش پێم گووت:" مادام تۆ ئەوەندە بە ویژدان بوو بیت بۆمبەکانت نەخستۆتە سەر خەڵکی سڤیل، ئەوا منیش تۆم بەخشی."

ئەحمەد باوەی کە فرۆکەوان بوو لە ئێراق و وڵاتی خۆی، بەڵام لێرە کارێکی زۆر ئاسایی هەبوو، بەڵام هەمیشە لە ناخدا نیگران بوو.لەوانەیە کاریگەری خەراپی ئەو شەڕە زیاتر بوو بێت لە سەر رووح و رەوانی ئەو تا کو من.

بە هۆی ئەو جەنگە بێ ئاکامەی ئێراق و ئێران ، دەبێت چەندین هەزار کەس و چەندین جیل بە کاریگەرییە خەراپەکانی بتڵێنەوە.

شایانی ئاماژەیە کە بە هۆی ئەم شەڕەوە کە هەشت ساڵ درێژەی کێشا ،بە  ملیونها کەس بریندار و کوژراوی لێکەوتەوە، بە هەزاران ملیارد دۆڵاریش زەرر بەر هەر دوو وڵات گەیشت.

چهل سالگی!!!!

چهل ساله های امروز

در روزگاری نه چندان دور، چهل پنجاه سالگی، سن قرار و آرام بود.

چهل پنجاه ساله جزو بزرگان فامیل و خانواده بود.

برای خودش احترام و برو و بیایی داشت.

زندگیش کاملا تثبیت شده بود و امنیتی داشت و ثباتی..!

امروز اما چهل پنجاه ساله های ایرانی وضع ديگرى دارند..!نه مانند چهل پنجاه ساله های جوامع سنتی و سالیان قبل احترام بزرگتری و ریش سفیدی دارند، و نه همچون چهل پنجاه ساله‌های جوامع پیشرفته ثبات مالی و امنیت اجتماعی.

چهل پنجاه ساله‌ی امروز ایرانی، چند سالی است در حال دست و پنجه نرم کردن با گرفتاری‌های مهاجرت است.

هنوز دارد زبان خارجی یاد می‌گیرد

در حالیکه ذهنش دیگر ذهن بیست سالگی نیست.

در کشور غریب امتحان شغلی و امتحان رانندگی می‌دهد و همچنان با قوانین جدید کشور بیگانه دست به گریبان است.

همچنان به چیزهایی که پشت سرش گذاشته و آمده، فکر می‌کند و گاهی افسوس می‌خورد .

همچنان نگران شرایطش در کشور جدید است

نگرانی‌های یک آدم بیست ساله را در جسم و روح یک چهل پنجاه ساله به دوش می‌کشد .

چهل پنجاه ساله‌ی امروز آنقدر خوش‌شانس است که برخلاف پنجاه ساله‌های پنجاه سال پیش، پدر و مادرش هنوز در کنارش هستند.

اما او با قلب و روح یک آدم چهل پنجاه ساله، هر روز صبح باید با این فکر بیدار شود که مادر و پدرش امروز خوبند؟

چهل پنجاه ساله‌ی امروز ، هم پدر و مادر است برای فرزندانش، و هم گاهی برای پدر و مادرش..باید ستون محکم بزرگترها و کوچکترها باشد.

سفت و محکم بایستد و اصلاً احساس ضعف نکند. خیلی هم احساساتی نشود.

در روزگاری که نه فرزندش خیلی تره برایش خورد می‌کند و نه پدر و مادرش ، او باید حواسش به همه‌ی آنها باشد .

مشکلات همه را سر و سامان دهد و مشکلات خودش را هم.

چهل پنحاه ساله‌ی امروز ، باید مسائل سن بلوغ فرزندش را حل کند. باید برای آینده‌ی فرزندش آنهم در این اوضاع آشفته، تدبیر بخرج دهد.

گرچه هنوز جسمش و روحش هزار طلب دارد، باید با تنهایی کنار بیاید، چرا که حتی اگر بتواند رابطه‌ی پیچیده‌ی زناشویی را زنده و شاداب نگه دارد. باز هم تنهاست..!

چون وقت ندارد و امکانش نیست به این چیزها فکر کند . چون همه منتظر اویند و متوقع از او.

چهل پنجاه ساله‌ى روزگار ما همچنان باید چهار اسبه کار کند.

چون روزگارش ثبات اقتصادی ندارد هنوز و آینده‌اش نيز هنوز مبهم است و دیگر بدنش طاقت اینجور کار کردن را ندارد.

گاهی فشار بالا می‌رود و گاهی پایین. گاهی تپش قلب می‌گیرد..!

چهل پنجاه ساله‌هاى این روزگار همان‌هایی هستند که در بلاتکلیف‌ترین دوران این سرزمین رشد کردند، تمامی آزمون و خطاها روی آنها صورت گرفت، بدترین رفتارها با آنها شد.

بدیهی‌ترین تفریحات دوران نوجوانی و جوانی برای آنها جرم محسوب می‌شد، و حتی به خاطر آن در بند افتادند.

دلهره و ترس و نگرانی به داخل سلول‌هایشان رخنه کرد، جزئی از وجودشان شد و با آن بزرگ شدند، در بچگی مطیع بودند و در بزرگسالی نیز مطیع.

همیشه منتظر سرابی به نام آینده‌ی بهتر بودند و..

چهل پنجاه سا‌له‌ی عزیز!

اگر بخت با تو یار بود و زنده ماندی!قوی باش!خیلی قوی باش!

تو چهل پنجاه ساله‌ی این روزگاری در این سرزمین، و نباید انتظار قرار و آرامشی مانند چهل پنجاه ساله‌های پنجاه شصت سال قبل را داشته باشی.

چون زندگی هنوز با تو خيلی کار دارد

گوشه ای از اعتقادات زیبای سرخپوستان :

·     ما جزئى از طبيعت هستيم نه رئيس آن.

·     ما هيچگاه گياهى را با ريشه از خاك نمى كنيم.

·     ما موقع ساختن خانه، خاك را زياد جابه جا نمى كنيم.

·     ما در فصل بهار، آرام روى زمين قدم بر مى داريم چون مادر طبيعت باردار است.

·     ما هرگز به درختان آسيب نمى رسانيم.

·     ما فقط درختان پير و خشك را قطع مى كنيم و قبل از قطع كردن براى آرامش روحش دعا مى كنيم.

·     حتى حيواناتى كه براى مايحتاج غذايى در حد نياز از آن‌ها استفاده مى كنيم را نيز با اجازه و دعا براى آرامش روحش او را از چرخه ى هستى جدا ميكنيم.

·     به اندازه ى مصرفمان درخت مى بريم و گوشت تهيه مى كنيم.

·     هرگز هيزم ها را اسراف نمى كنيم.

·     اگر حتى يك درخت جوان و سرسبز را قطع كنيم ، همه ى درختان ديگر جنگل، اشك مى ريزند و اشک آنها در دل ما نفوذ می کند و وجودمان را مجروح می کند و قلبمان آرام آرام تاریک می شود.

·     خاک مادر ما و آسمان پدر ماست.

·     باران عاشقانه ترین سرود هستی است.

·     طبیعت روح دارد و مهربانی را می‌فهمد.

بیرەوەری ویادداشتەکانی نیوسەدەی پێشمەرگەیەک

                                                                                           

بیرەوەری و یادداشتەکانی نیو سەدەی پێشمەرگەیەک کەوتە بەر دەستی خوێنەران.

دوای ماندووبوونێکی زۆر لە ئامادەکردن و کۆکردنەوەی بیرەوەری و یادداشتەکانی خدر  عومەرزادە  (دۆڵەگەرمی )، توانرا سەرجەم نوسراو و یادداشتەکانی لە وڵاتی نۆروێژ بە چاپ بگەیەنیین.

هاورێیانی ماموستا و خوێنەرانی ئازیز دەتوانی بۆ خوێندنەوەی کتێبەکە سەردانی ماڵپەری کوردیپێدیا بکەن.

ئەگەر هەڵەیەک لە کتێبەکەدا بەر چاوتان کەوت دەتوانن بە
Email: alan.omarzada@gmail.com
ئێمەی لێ ئاگادار بکەنەوە.
دەتوانن بە کلیک کردن لە سەر ئەو لینکەی خوارەوە کتێبەکەتان بەردەست بکەوێت.

بیرەوەری و یادداشتەکانی نیوسەدەی پێشمەرگەیەک

                                                                   

اردوغان کاتالیزور استقلال کوردها!

.

                                                                                                                                                                

طی روزهای اخیر شاهد آن هستیم که ارتش ترکیه بدون دلیل قانع کننده ای به همراه تنی چند از گروههای پیرو خود به جنگ کُردها در منطقه آرام و با ثبات عفرین در شمال سوریه رفته است. این جنگ در حالی صورت می گیرد که باید تاکید کرد که دیگر نمی توان کُردها را به سکوت و تمکین از دولت های خودکامه واداشت یا از معادلات منطقه حذف کرد. آنچه اردوغان رئیس جمهور بی تدبیر ترکیه می کند نتیجه ای جز مصمم تر شدن کُردها و افزایش نقش آفرینی آنها نخواهد داشت و رابطه ای معکوس میان خواست و اراده اردوغان با اراده و مقاومت کُردها و نتیجه نهایی این درگیری وجود دارد و در حقیقت او با اقداماتش خود کاتالیزور استقلال کُردها است.

به باور بنده موج سوم استقلال ملت های بدون حاکمیت فرا رسیده و این موج سرانجام کار خود را خواهد کرد.

موج اول پس از جنگ جهانی اول به پیدایش دهها دولت جدید منجر شد که از دل آن سایکس -پیکو و دولت های مختلفی در خاورمیانه و البته در اروپا و دیگر نقاط جهان پا به عرصه وجود نهادند

اما موج دوم پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کشورهای مصنوعی یوگسلاوی و چکسلواکی و امثال آنها روی داد و کشورهای مختلفی در بالکان و ... پس از سالها کشمکش و بحران، متولد شدند.

و موج سوم به استقلال کاتالونیا؛ اسکاتلند؛ فلاندرها و کُردها خواهد انجامید. بارهاگفته ام که کُردهای ایران سه هزارسال است که در کنار سایر گروههای ایرانی زندگی کرده اند و اگر ظلمی در کار نباشد سه هزارسال دیگر هم خصلت ایرانی خود را از دست نمی دهند چراکه ایران، عراق نیست که در سال 1923 بوجود آمده باشد، یوگسلاوی و چکسلواکی هم نیست که در سال 1920 بوجود آمده باشد. در نتیجه هیچ دلیلی برای واهمه از تجزیه وجود ندارد.

متحدان واقعی ایران در آینده خاورمیانه همین کُردها هستند نه عراقی ها و نه سوری ها. ایران عصر هخامنشیان را به یاد بیاورید: از سند تا مدیترانه. عراق آخرش هم مال داعش و سوریه هم آخرش مال بعثی هاست. ولی کُردها برای ایران می مانند چرا که هر جا که نوروز هست ایران عزیز هم هست.

دکتر احمد نقیب زاده استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران

کەرفامەکان!!!

ئایا دەزانن کە لە دوونیادا، بۆ هیچکات کێبەرکێی کەران ساز ناکرێت؟

دوای توێژینەوە و لێکۆڵینەوەیەکی زۆری زیندەوەرزانان، بەو ئەنجامە گەیشتن کە ئەسپەکان لە گۆرەپانی کێبەرکێدا لە یەک هێلدا خاردەدەن و هیچکات نابنە لەمپەر لە بەرانبەر ئەسپەکانی دیکە....

 سەرەرای ئەو تایبەتمەندیەی ئەسپەکان لە کاتی خارداندا ، هەرکاتێکیش ئەسپ سوارێک لە سەر ئەسپەکەی دەکەوێتە خوار ئەوە ئەسپەکە پێی لێنانێت ونایشێلێت لە ژێر قاچیدا، بەڵام کەرەکان کاتێک دەچنە سەر هێڵی کێبەرکێکە، ئەوە هیچ کات چاو و تەرکیز ناخنە سەر پێشەوەو هێڵی کۆتایی، بەڵکو تەنیا تەرکیزیان لە سەر کەرە رەکابەرەکانی راست و چەپی خۆیانە. تەواو فیکر و چاو و تەرکیزیان لە سەر ئەوەیە کە کەرەکانی تەنیشت خۆیان نەگەنە ئامانج .

بەو مانایە کە تەواو هەوڵی خۆیان دەدەن  کە کەرەکانی دیکە نەگەنە هێڵی کۆتایی.

نوکتە و حیکمەتێک کە لەو توێژینەوەدا بۆمان دەردەکەوێت ئەوەیە کە لە دوونیای رۆژانەی مرۆڤەکانیشدا ئەو تایبەتمەندیەی کەرەکان رەنگدانەوەی هەیە . بۆ نموونە لە دوونیای سیاسەتدا هیچ پارتێکی بەرانبەر نایهەوێت کە پارتی رەکابەری بە ئامانج  بگات ئەگەر خێری گشتیشی تێدابێت بە تایبەت لە رۆژهەڵاتی ناوەراستدا ... هەموومان ئاگاداری مانگی پێشوو بووین ئەوەی لە  باشووری کوردستاندا روویدا، نموونەیەکی هەرە بەرچاوی تایبەتمەندی ئەو کەرفامانەیە .

هەروەها ، ئەمرۆکە  بە شێوەیەکی گشتی لە زانستی بەرێوەبردندا لەو بابەتە کەڵک وەردەگیرێت . بەو مانایە کە کەسانێک هیچیان لە باردا نییە ناتوانن  و دەزانن کە لاوازن سەبارەت بەوەی بگەنە هێڵی کۆتایی، ئەوە دەبنە  هۆی لەمپەر خستنە سەر رێگەی ئەوانی دیکە و دروستکردنی کێشە و ئاریشە و سەرئێشە بۆ بەرانبەریان بە بەهانەی جیاواز، تەنیا لە بەر ئەوەی  کە کەسانی دیکەش نەگەنە هێڵی کۆتایی و بە هەدەف و ئامانجەکانیان نەگەن.

تایبەتمەندییەکانی سیاسەتمدارێکی باش

یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی سیاسەتمدارێکی باش، دەبێت بە لایەنی کەمەوە بیوگرافی و مێژووی ٢٠٠ سیاسەتمداریی زیرەک و کارامەی جیهانی خوێند بێتەوە، هەروەها بە لایەنی کەمەوە مێژووی سێ هەزارساڵی گەلەکەی بە باشی بزانێت .

دەگێرنەوە :"کاتیک گاندی دەیویست فریای کۆبونەوەیەک بکەوێت کە بریار بوو سەبارەت بە مافی گەلەکەی لە بەرانبەر بریتانییەکان وتەیەک پێشکەش بکات، کەمێک دوا کەوت لەو شەمەندەفەرەی کە گاندی دەیویست سواری بێت ، بۆیە گاندی ناچار دەبێت کە کەمێک هەلێت تا فریا بکەوێت و جێ نەمێنێت لە رێگەدا لینگێک  پێڵاوی لە پێ دەردێت و ناتوانێت بۆی بگەرێتەوە، بەڵام کاتێک دەگاتە شەمەندەفەرەکە لینگەکەی دیکەش فرێ دەداتە نیزیک ئەو لینگە پێلاوەی کە لە پێی داکەندرابوو. کاتێک گاندی دەگاتە کۆبونەوەکە، هەموو ئامادەبوان لەوەی کە گاندی بە پێ خواسی دەبینن پێدەکەنن. یەکێک لە بریتانییەکان بە گاندی دەلێت:" گاندی کوا پێڵاوەکانت. نەکا بە پێ خواسی دەتهەوێت مافی گەلەکەت بستێنیت."

دووبارە هەموو بە قاقا بە گاندی پێدەکەنین، گاندیش بە بزەوە و ئارام لە سەرخۆ تەنیا سەیری ئامادەبوانی دەکرد تاکو لە پێکەنیین وەستان. دوایی گاندی بە سەرهاتی پێڵاوکانی بۆ گێرانەوە کە کاتێک دەیویست فریای کۆبونەوەکە بکەوێت لە رێگەدا لینگێک لە پێڵاوەکانی لە پێێ دادەکەندرێ، ناچار بووم لینگەکەی دیکەش لە پێم دەربێنم تا فریدەمە نیزیک لینگەکەی دیکە تاکو ئەگەر پێخواسێک بەوێدا تێپەری ، جووتێک پێڵاوی هەبن نەک لینگێک  . بێ دەنگییەکی تەواو باڵی بە سەر  هۆڵی کۆبوونەوەکەدا کێشا.

ئەوەیە تایبەتمەندی رێبەرێکی کاریزما، کز و لاوازلە جەستەدا، بەڵام پڕ لە هەوڵ و ئیرادە بۆ رزگاری گەلەکەی . بۆ بەرژەوەندی و بەرگریی لە گەلەکەی بە پێخواسی بەدوای شەمەندەفەر دەکەوێت بێ ئەوەی پێ شەرم بێت. برسیەتی و بێ بەرگی پێ شەرم و عار نەبوو، بەڵام بە تەواو گیانی لە هەوڵی بەدیهێنانی مافەکانی گەلەکەی دابوو . تەواو گیان و دوونیای خەڵک و گەلەکەی بوو.

چرا دوستی با افرادی که زیاد فکر می کنند خوب است

مطمئن هستم که همه ما در زندگی مان، افرادی وجود دارند که بیشتر از ما فکر می کنند. من این نوع آدم ها را دوست دارم و برای همین سعی کردم از دلایلی بگویم که شما را هم قانع کند با افرادی که زیاد فکر می کنند دوست شوید:

·         او فردی نیست که بخواهد ذهن شما را بخواند. حدس و گمان در کارش نیست چون در باره هر چه که می بیند مدتها فکر می کند. او قادر است به سرعت، جزئیات شخصیتی و خصلت های تان را مورد شناسایی قرار دهد. برای همین، هنوز چند جمله حرف نزده اید که شما را با همه رازهای وجودتان روبرو می کند.

·         دوست پیدا کردن برایش سخت است چون افراد مشابه خودش کمیاب است ولی دوست متعهد و صمیمی خوبی خواهد بود. از تنهایی نمی ترسد. آدم شلوغ و بازیگوشی است ولی دوست دارد تنها قدم بزند. تنها سفر کند و حتی تنها غذا بخورد. تنهایی برای او یعنی یک هدیه بی نظیر …

·         با تمام وجود گوش می دهد. مهم هم نیست موضوعی که بیان می کنید چقدر مهم باشد. او با دقت و کنجکاوی تمام سعی می کند جزئیات را به خاطر بسپارد.

·         دنیا را زیبا می بیند به همین دلیل، هر وقت دل تان گرفته است یا احساس ناامیدی و بغض می کنید به ملاقاتش بروید. اگر به خاطر نداشتن یا به دست نیاوردن یک خواسته غمگین هستید بروید پیش او تا به سرعت قانع تان سازد که چقدر خوش شانس و خوشبخت هستید.

·         کارهایی که نباید مرتکب می شدید اسرار شما است ولی خیال تان از بابت او راحت باشد چون انسان امینی است. چون شما را مورد قضاوت قرار نخواهد داد. او اطمینان دارد که ذات همه  انسان ها خوب است.

نکته آخر اینکه مخاطب من و فردی که مشغول تجلیلش بودم شما هستید. خیلی فکر می کنید و این زیباست. دوست خوبی برای خودتان باشید.

منبع: مرد روز 

10 REASONS TO BEFRIEND PEOPLE WHO THINK A LOT

http://www.artparasites.com/10-reasons-to-befriend-people-who-think-a-lot

تعریف امید در دنیایی که وحشتناک به نظر می رسد

متفکر و مورخ امریکایی Rebecca Solnit بیش از 15 کتاب در باره موضوعات اجتماعی در دنیای معاصر نوشته است. در کتاب « امید در دوران تاریک» نگاهی دارد به تعریف همیشگی خوشبینی و بدبینی و بر اساس آن سعی می کند برداشت جدیدی از امید ارائه دهد.

او معتقد است در دوره بسیار غیرعادی و شگرفی از زندگی بشر به سر می بریم و اتفاقات ناگوار به طور روزمره در معرض دید همه ما است. رسانه های اصلی جهان در اکثر موارد مشغول به تصویر کشیدن جنگ، مرگ و میر، افسردگی و فقر در سراسر جهان هستند چون دراماتیک و چشمگیر است. چون خبری است که در لحظه اتفاق می افتد. اما اخبار خوب، تاثیرات شان را درازمدت نشان می دهند. چشمگیر و پرهیاهو نیستند.

Rebecca Solnit معتقد است ضمن دیدن دو قطب اصلی نگرش بر جهان یعنی بدبینی و خوشبینی و پذیرفتن واقعیت هایی که در هر دو وجه وجود دارد به خودمان یادآوری کنیم که درهم تنیدگی ایده امید و نامیدی، به خودی خود نشاندهنده یک مسیر هستند.

مشکل انسان این است که هم به طور فردی و هم به صورت اجتماعی به دنبال زندگی بهتر است. تلاقی منافع فردی و خیر جمعی، همیشه به ضرر یکی از این دو گروه خواهد بود ولی در درازمدت، این تمدن بشری است که صاحب نهایی هر دستاوردی خواهد بود.

امید در ضمن یعنی یاداوری تغییرات وسیع و مثبت جهانی، که میل متعادلتر زیستن همه ما، مسبب آن است. این رویارویی بسیار مهم است چون آنها که حرف و نظر را در جهان می پراکنند دوست دارند که بشر را تسلیم شده و مفلوک  و مایوس ببینند.

از نظر Rebecca Solnit امید داشتن، قرار نیست به انکار واقعیت های وحشتناکی که این روزها همه بشر شاهدش هستند باشد. امید یعنی اینکه بپذیریم محیط زیست ما در حال خفه شدن است و شرکت های بین المللی با تمام کلک های ممکن بر طبل مصرف بی رویه، جنگ، ترس  و نفرت بشر از همیدگر می کوبند.

اRebecca Solnit معتقد است دیدن دنیا با عینک خوشبینانه یا فقط بدبینانه، یک واکنش مشابه ایجاد می کند. یا خرابی از سر گذشته است و ما اسیر و شکست خورده و کنترل شده ایم یا اینکه همه چیز قرار است به هر حال خوب شود و بگذاریم مسیر طبیعی اش را طی کند. در هر دو حالت، کاری از دست ما ساخته نیست.

ولی اگر به تاریخ زندگی بشر بنگریم پی می بریم که انتقاد به هر آنچه که هست در ذات زیاده خواه و بلندپرواز بشر بوده است. بشری که هم طماع بوده است و هم بخشاینده، هم بدبین و هم امیدوار ولی راز اصلی اش این است که از موقعیت قبلی اش راضی نبود. تاریخ تمدن بشر همواره توام است با عطش و طمع و جنایت و همزمان همکاری جمعی و افزایش شیوه های بهتر اعتراض و انتقاد …

امید داشتن یعنی دیدن تلاطم همزمان بد و خوب و پذیرش این واقعیت که مسیر از پیش تعیین شده ای وجود ندارد. امید یعنی دیدن امکانات و ظرفیت های بشری که ما را به واکنش های درست تر برای زندگی اجتماعی بهتر دعوت می کند. امید داشتن به عبارت ساده دیدن جاده ایی است که با همه دشواری ها، بن بست ندارد.

امید خودش را در این ادعا، گردآورده است که نمی دانیم چه اتفاقی قرار است بیفتد و همین تردید و نامطمئن بودن مسیر زندگی، فرصت منطقی ایجاد می کند که می تواند به هر سمت کشیده شود. امید یعنی امکان تغییری که یک فرد، چندین نفر یا یک مجموعه میلیونی از بشر می تواند با همه محدودیت ها عملی سازد.

نویسنده ونداد زمانی
Rebecca Solnit on Hope in Dark Times

هندێک لە تایبەتمەندییەکانی خەڵکی کوردستان

بە پێی بیر و بۆچوونەکانی مازلو ، پێویستە مرۆڤەکان دوو قۆناغی بنەرەتی لە ماوەی ژیانیان تێپەر کەن  تا هەست بە بەها و کەرامەتی ئینسانی خۆیان بکەن. ئەو دوو قۆناغە بریتین لە:

یەکەم : دەستراگەیشتن بە  پێویستە سەرەتاییەکانی ئینسان .

 دووەم:  دابینکردنی ئاسایش و ئەمنیەت بۆ خۆیان .

لەوانەیە ئەو پێناسەیە هەموو مرۆڤەکان نەتوانێت لە خۆ بگرێت، بەڵام زۆربەی ئینسانەکان دەتوانن بە تێپەر بوون لەو دوو قۆناغە ئەرزشی ئینسانی خۆیان بدۆزنەوە.

بە پێی باردۆخی ستراتیژی و جوگرافیای کوردستان و گرینگی ناوچەی کوردستان بۆ وڵاتانی دەوروبەر و جیهان،  بەردەوام کوردستان ،داگیر کراوە لە هێندێک کاتدا ئەو رژیمانە دەستیان بۆ پاکتاوکردنی گەلی کوردستان  بردووە . هەموو ئەو باردۆخانە کە وڵاتانی ناوچەکە بۆ ئێمەی کوردیان  دروستکردووە ، بۆتە هۆی پەسیڤ بوونی ئەم گەلە کە نەتوانێت داوکاری و خواستەکانیان بە شێوەیەکی روون و شەفاف دەرببرێت.

لە لایەکی دیکەوە فەرهەنگ و کوڵتوری گشتی ئێمە ، کەلە دایکبووی ئەو باردۆخە ناهموارەیە، ئەو زەمینەیەی تێدا هەیە  کە گرایش پەیدا بکات بۆ توندو تیژی رەوانی، ئەم توندو تیژیەش  خۆی بە شکل و فۆرمی جۆراو جۆر لە تاک و کۆمەڵگەدا نیشان دەدات. بۆ نموونە ، نا ئومێدی ( بەردەوام رەخنە گرتن بە شێوەی پرتە و بۆڵە)، درۆ و دووروویی لە ناو تاکەکانی کۆمەڵگەدا ، بچوکردنەوەی یەکتر کە لە کۆتایدا هەموو ئەو تایبەتمەندیانە سەر دەکێشنە سەر توندوتیژی فیزیکی.

زۆربەی کۆمەڵگەی کوردستان لە ماوەی شەو رۆژدا، سەرقاڵی بەربەرەکانی لە گەڵ دیاردەو  مەترسیە جۆراوجۆرەکانی کۆمەڵگەن کە هیچکات دەرفەتی ئەوەیان بۆ نارەخسێت کە ژیانێکی تەندروست بۆ خۆیان دەستەبەر بکەن کە دوور بێت لە سترێس و فشارانەی کە مێشک و هزری تاکی کورد تێکدەدات و سەرقاڵ دەکات .

بە بیرو رای من، هۆکاری ئەوەی کە ئێمەی کوردستانی بەردەوام لە جەو ئۆتمسفێری توندو تیژییدا ژیان بەسەر دەبێن،نەبوونی هاوسەنگییە. ئێمە تەنیا لە بەشی چەپی مێشکمان کەڵک وەردەگرین، بەشی راستی مێشکمان کە سەرچاوەی هەستی جوان و عاتفە و سۆزە بەکار نایەنیین. هەر بەو هۆیەشەوە کە زۆربەی ئێمە ماندوو بیتاقەت و بێ ئەنرژیی و لەژیان بێزاریین، چونکە هاوسەنگی لە نێوان هەستەکانمان تێکچووە. پێویستە کە ئێمە لە شرۆڤە و ئانالیز ( نیازە سەرەتاییەکان و ئاسایش ) کە پەیوەستە بە بەشی چەپی مێشکمانەوە کەم کەینەوە و کەمێکش دەرفەت بۆ بەشی راستی مێشکمان برەخسێنیین .

ئەو هەموو هەواڵ و دەنگ و باسەی کە سایت و تەلەفزیونەکانی کوردیی، کە هەرکام زۆرناژەنی حیزبێکن لە ماوەی شەو رۆژدا بە گوێی ئێمەدا دادەدەن و دیبیسین ، دەبنە هۆی ئەوە  کە ئێمە وەک تاک هەست بە ئاسایش و ئەمنیەت نەکەین .

بە بیر و بپۆچوونی من، هەر کۆمەڵگەیەک تا ئاستێک دەتوانێت ئەو فشارانە تەحمول کات  وبەرگەی بگرێت، دەنا  کۆمەڵگە درەنگ یان زوو بە هۆی ئەو فشارانەوە لاواز و بەرەو سەرکێشی هەنگاو دەنێت .