توندوتیژیی
پیرۆز؛ بۆچی باوەڕدارێک دەبێتە "بکوژی کەسایەتی ڕۆشنبیرێک؟
شیکارییەکی
دەروونی و فەلسەفی بۆ کاردانەوەی ئیسلامییە سیاسییەکان بەرامبەر شێرزاد حەسەن
لە
کۆمەڵگە تەندروستەکاندا، کاتێک مرۆڤێک تووشی کارەساتێک دەبێت (وەک ئەو ڕووداوەی
بەسەر نووسەری گەورە شێرزاد حەسەندا هات)، غەریزەی سروشتیی مرۆڤ ئەوەیە کە هاوسۆزی
نیشان بدات. بەڵام لە کۆمەڵگەی ئێمەدا، بەشێک لەو کەسانەی بانگەشەی دینداری و
ئیسلامی سیاسی دەکەن، ئەم ڕووداوە وەک دەرفەتێک دەقۆزنەوە بۆ ڕشتنی ژەهری رق و
کینە. پرسیارە جەوهەرییەکە ئەوەیە: چی وا لە مرۆڤێک دەکات لە جیاتی "دوعای
خێر"، "جنێو" بە چەکێکی پیرۆز بزانێت؟
لە
ڕوانگەی دەروونناسی و فەلسەفییەوە، ئەم دیاردەیە دەکرێت لەم چەند خاڵەدا شیکار
بکرێت:
١. میکانیزمی
بەرگری: "بەشەیتانکردن" بۆ پاراستنی خود (Dehumanization)
لە
دەروونناسیدا، ئەو کەسانەی کە ناتوانن بە بەڵگە و مەنتق رووبەڕووی رۆشنبیرێک
ببنەوە، پەنا دەبەنە بەر پرۆسەی "بەشەیتانکردن". کاتێک شێرزاد حەسەن یان
هەر ڕۆشنبیرێک پرسیار لەسەر دۆگماکان دروست دەکات، ئەمە لەرزە دەخاتە بناغەی
دڵنیایی (یقین)ـی ئەوان.
ئەو کەسە
باوەڕدارە سیاسییە تووشی دۆخێک دەبێت پێی دەوترێت "ناکۆکی مەعریفی" واتە مێشکی بەرگەی ئەوە ناگرێت کە
کەسێکی جیاواز لەو، مرۆڤێکی باش بێت. بۆیە بۆ ئەوەی ئازاری دەروونی خۆی کەم
بکاتەوە، دەبێت بەرامبەرەکە لە "مرۆڤ"ـەوە بگۆڕێت بۆ "کافر"
یان "شەیتان". کاتێک بەرامبەر بوو بە شەیتان، ئیتر هەموو سوکایەتییەک
بۆی حەڵاڵ دەبێت و ویژدانیان ئازاریان نادات.
٢. دەروونناسیی
مێگەل:
زۆربەی
ئەو کەسانەی لە سۆشیال میدیا جنێو دەدەن، خاوەنی "کەسایەتیی سەربەخۆ"
نین. ئەوان لەناو گرووپدا دەتوێنەوە.
فەیلەسوف (کیەرکیگارد) دەڵێت: ئەم کەسانە کاتێک بە تەنهان، ڕەنگە کەسانی ئاسایی بن، بەڵام کاتێک لەناو لێشاوی کۆمێنتەکاندا هەست بە هێزی گرووپ دەکەن، بوێرییەکی وەهمییان بۆ دروست دەبێت. جنێودان بە شێرزاد حەسەن بۆ ئەوان جۆرێکە لە "سەلماندنی سۆزە بۆ گرووپەکەیان، نەک بەرگری لە خودا. ئەوان دەیانەوێت بە ئەمیر و شێخەکانیان بڵێن: "تەماشاکەن ئێمەش سەربازی ئێوەین."
٣. گرێی
دەروونی و "خراپەکاریی پیرۆز"
لە دەروونشیکاریدا، زۆربەی ئەو کەسانە هەڵگری بڕێکی زۆر لە "تووڕەیی پەنگخواردوون ". ژیانیان پڕە لە شکست، بێبەشی سێکسی، ئابووری و کۆمەڵایەتی. ئیسلامی سیاسی ئەم تووڕەییەیان ئاراستە دەکات.
لە جیاتی
ئەوەی تووڕەییەکەیان ئاراستەی سیستەمی گەندەڵ یان هۆکارە راستەقینەکانی شکستەکەیان
بکەن، ئاراستەی "قوربانییەکی ئاسان"ـی دەکەن کە ڕۆشنبیرانن. ئەوان پێیان
وایە بە جنێودان بە "کافرێک"، ئەوا خزمەت بە ئیسلام دەکەن، ئەمەش پێی
دەوترێت "خراپەکاریی پیرۆز"؛ واتە ئەنجامدانی کاری بەد بە پاساوی ئایینی.
٤. لاوازیی
باوەڕ (The Fragility of Faith)
لە ڕووی
فەلسەفییەوە، ئەو باوەڕەی کە بە وشەیەک، بە کتێبێک، یان بە ڕەخنەیەک دەهەژێت و
پەنا بۆ توندوتیژی دەبات، باوەڕێکی لاوازە. مرۆڤی خاوەن باوەڕی پتەو، پێویستی بە
جنێو نییە بۆ بەرگری لە خۆی.
ئەم
هێرشە توندانە بۆ سەر شێرزاد حەسەن، نیشانەی بەهێزیی ئیسلامی سیاسی نییە، بەڵکو
نیشانەی ترسە. ترس لەوەی کە ڕەوشنگەری، دەسەڵاتی پیاوانی ئایینی لەق بکات. وەک نیچە
دەڵێت: "کاتێک ناتوانیت وەڵامی
بیرۆکەیەک بدەیتەوە، هێرش دەکەیتە سەر خاوەن بیرۆکەکە."
چارەسەر
چییە؟ (چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم نەخۆشییە بکرێت؟)
ئەم دۆخە
وەک شێرپەنجەیەکی کۆمەڵایەتی وایە و چارەسەرەکەی ئاسان نییە، بەڵام مەحاڵیش نییە:
- پەروەردەی ڕەخنەگرانە: چارەسەری بنەڕەتی لە
قوتابخانەکانەوە دەست پێ دەکات. دەبێت نەوەی نوێ فێر بکرێن کە "جیاوازیی
بیروڕا" مانای دوژمنایەتی نییە. دەبێت فێر بکرێن مرۆڤ بەپێی رەفتار و
بەرهەمەکانی هەڵسەنگێندرێت، نەک بەپێی ناسنامە ئایینییەکەی.
- لەقکردنی پیرۆزیی توندوتیژی: دەبێت ڕۆشنبیران
و تەنانەت مامۆستایانی ئایینیی میانڕەویش، ئەو ماسکە لەڕووی توندڕەوان لاببەن
کە پێیان وایە "جنێودان جیھادە". دەبێت کۆمەڵگە تێبگات کە جنێودان
بە نەخۆشێک یان لێقەوماوێک، نزمترین ئاستی ئەخلاقی مرۆڤە و هیچ پەیوەندییەکی
بە خوداپەرستییەوە نییە.
- یاسا و سزادان: لە وڵاتانی پێشکەوتوودا،
"لێدوان و هاندانی رق و کینە" (Hate Speech) تاوانە. دەبێت یاسا رێگە
نەدات سۆشیال میدیا بکرێتە مەیدانی تیرۆری کەسایەتی.
- بەردەوامیی ڕۆشنبیران: باشترین وەڵام بۆ ئەم
نەخۆشییە، بێدەنگ نەبوونی ڕۆشنبیرانە. شێرزاد حەسەن و هاوڕێکانی بەردەوام
دەبن لەسەر پرسیارکردن، چونکە تەنها (ڕووناکی) دەتوانێت تاریکیی ئەم
ئەشکەوتە دەروونییانە ڕووناک بکاتەوە.
لەکۆتاییدا:
ئەوانەی
ئەمڕۆ بە کارەساتەکەی شێرزاد حەسەن دڵخۆشن، تەنها سەلمێنەری ئەو ڕاستییەن کە
شێرزاد حەسەن ساڵانێکە هاواری دەکات: "کۆمەڵگەی ئێمە پێویستی
بە شۆڕشێکی ئەخلاقی و پەروەردەیی هەیە پێش شۆڕشی سیاسی."
هیوای
سەلامەتی بۆ مامۆستای گەورە و هیوای شیفا بۆ دەروونی نەخۆشی ئەوانی تر.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر